Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc xin cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về vấn đề chồng chết thì vợ có nghĩa vụ chăm sóc cha mẹ chồng không, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về chồng chết thì vợ có nghĩa vụ chăm sóc cha mẹ chồng không như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Luật hôn nhân và gia đình 2019;

1. Con dâu có nghĩa vụ phụng dưỡng cha mẹ chồng không?

     Theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, con cái có nghĩa vụ phụng dưỡng và chăm sóc cha mẹ. Cụ thể là con cái có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

     Nghĩa vụ ấy không phải chỉ được quy định dành riêng cho con ruột hay là con nuôi mà còn được quy định đối với cả con dâu hoặc con rể nếu sống chung với bố mẹ chồng hoặc bố mẹ vợ.

2. Khi chồng chết thì vợ có nghĩa vụ chăm sóc cha mẹ chồng không?

     Hiện nay, có rất nhiều trường hợp sau khi chồng mất, người vợ không tìm kiếm hạnh phúc mới mà tiếp tục chung sống với bố mẹ chồng và nuôi dạy con cái. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp xảy ra mâu thuẫn, tranh chấp về vấn đề này. 

2.1 Căn cứ chấm dứt quan hệ vợ chồng

     Quan hệ hôn nhân giữa vợ chồng được xác lập kể từ thời điểm hai người thực hiện việc đăng kí kết hôn, khi đó, hai bên có trách nhiệm phải thực hiện những nghĩa vụ được pháp luật quy định như các nghĩa vụ về tài sản, nghĩa vụ chăm sóc con cái hay chăm sóc cha mẹ. Quan hệ đó chỉ chấm dứt trong trường hợp hay bên ly hôn hoặc các trường hợp khác do pháp luật quy định. Một trong những trường hợp đó là hôn nhân chấm dứt do vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết.

     Điều 65 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định như sau về vấn đề này:

     Như vậy, một trong những căn cứ để chấm dứt quan hệ hôn nhân giữa vợ và chồng là khi một trong hai người chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết.

     Khi quan hệ hôn nhân chấm dứt đồng nghĩa với việc quyền và nghĩa vụ của các bên cũng chấm dứt, chỉ trừ trường hợp giải quyết tài sản chung hay trường hợp giải quyết tài sản và quan hệ nhân thân nếu người bị Tòa án tuyên bố là đã chết trở về.

2.2 Vợ không có nghĩa vụ phải phụng dưỡng cha mẹ chồng nếu chồng chết

     Theo thông tin mà chúng tôi nhận được thì chồng bạn đã chết cách đây 7 năm. Như đã phân tích ở trên thì khi chồng bạn chết, hôn nhân của hai người đương nhiên chấm dứt và các nghĩa vụ liên quan cũng theo đó mà chấm dứt. 

     Theo quy định của pháp luật, con dâu chỉ phải phụng dưỡng bố mẹ chồng trong trường hợp được quy định tại Điều 80 Luật Hôn nhân và gia đình như sau:

     Theo quy định trên, nghĩa vụ phụng dưỡng cha mẹ chồng chỉ phát sinh khi thỏa mãn hai điều kiện sau:

• Đã có mối quan hệ hôn nhân được xác lập;
• Con dâu hiện đang sống chung với cha mẹ chồng;

     Như vậy, trong trường hợp này, do chồng bạn đã chết nên mối quan hệ hôn nhân giữa bạn và vợ chồng bạn đã chấm dứt, theo đó, quan hệ giữa bạn và bố mẹ chồng bạn cũng không bị ràng buộc về mặt pháp luật. Có thể, việc bạn chăm sóc cho ông bà trong suốt 7 năm qua là do bạn tự nguyện làm việc đó, còn trong tương lai bạn  có tiếp tục thực hiện việc đó hay không thì quyền quyết định thuộc về bạn.  Và đương nhiên bạn cũng không có nghĩa vụ phải gửi tiền sinh hoạt phí cho bố mẹ chồng bạn.

     Đó là xét dưới góc độ pháp luật, tuy nhiên, truyền thống đạo lý của người Việt ta từ trước đến nay là sống luôn trọng tình nghĩa, do đó, bạn có thể căn cứ vào tình hình thực tế để có những ứng xử cho phù hợp với chuẩn mực đạo đức. Ngoài ra, bạn cũng có thể giải thích cho bố mẹ chồng bạn hiểu rằng mặc dù chồng bạn đã chết, bạn có tái hôn với người khác nhưng điều đó không có nghĩa là sẽ chấm dứt hoàn toàn quan hệ với gia đình chồng và bố mẹ chồng. Và cũng chia sẻ để bố mẹ chồng bạn thấy được rằng khi chồng bạn chết, bạn đã phải chịu thiệt thòi như thế nào khi không có người để san sẻ với bạn những khó khăn của cuộc sống để hai bên hiểu nhau hơn, có thể bố mẹ chồng bạn sẽ cảm thông với bạn và không cản trở việc tái hôn của bạn.

     Ngoài ra, nếu bạn đã chia sẻ, thuyết phục nhưng bố mẹ chồng bạn vẫn không đồng ý và không cung cấp sổ hộ khẩu để bạn tách khẩu cũng như cản trở việc bạn đăng ký kết hôn thì bạn có thể gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền để họ có thể xem xét và xử lý đối với các hành vi của bố mẹ chồng bạn.

     Kết luận: Trong trường hợp này, khi xem xét dưới góc độ pháp lý thì sau khi chồng bạn chết, sẽ không còn bất kỳ sự ràng buộc nào giữa bạn với bố mẹ chồng bạn nữa. Nhưng pháp luật cũng không ngăn cấm việc bạn phụng dưỡng bố mẹ chồng sau khi chồng chết, điều đó hoàn toàn là quyền lựa chọn của bạn và xuất phát từ tình cảm mà bạn dành cho bố mẹ chồng.

     Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 thì cá nhân có quyền để lại di chúc để định đoạt hay để lại tài sản của mình cho người khác, quyền đó phải được tôn trọng và thực hiện bởi các bên liên quan. Chỉ trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không hợp phát thì mới thực hiện chia thừa kế theo pháp luật.

     Trong trường hợp này, do mẹ chồng của bạn có để lại di chúc nên về nguyên tắc nếu di chúc đó hợp pháp thì sẽ áp dụng phân chia di sản theo di chúc đó. Đồng thời, con trai của mẹ bạn không thuộc trường hợp hưởng di sản thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc nên anh ta không có quyền hưởng thừa kế trong trường hợp này.

     Do đó nếu di chúc của mẹ bạn hợp pháp thì bạn sẽ được thừa kế căn nhà đó.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh