PHÂN CHIA THỪA KẾ THEO DI CHÚC MIỆNG

Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về phân chia thừa kế theo di chúc miệng, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về phân chia thừa kế theo di chúc miệng như sau:

Căn cứ pháp lý:

• BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015;
• Luật đất đai 2013;
• Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai;
• Thông tư 24/2014/TT-BTNMT quy định về hồ sơ địa chính;
• Thông tư 33/2017/TT-BTNMT ngày 29 tháng 9 năm 2017 quy định chi tiết nghị định số 01/2017/NĐ-CP;

1. Phân chia thừa kế theo di chúc miệng được hiểu như thế nào?

     Thừa kế được hiểu là việc dịch chuyển tài sản từ người đã chết sang người còn sống theo những cách thức, điều kiện và trình tự thủ tục nhất định mà pháp luật đã quy định. Còn di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

     Di chúc miệng là một trong hai hình thức của di chúc được ghi nhận tại BLDS 2015. Vậy việc phân chia thừa kế theo di chúc miệng được thực hiện như thế nào?

2. Thủ tục phân chia thừa kế theo di chúc miệng

     Hiện nay, khác với các loại tài sản khác, việc thừa kế quyền sử dụng đất có nhiều vấn đề phức tạp và phát sinh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này:

2.1 Di chúc miệng được xác định là di chúc hợp pháp khi nào? 

     Theo thông tin mà chúng tôi nhận được thì hiện nay bà nội của bạn và người cô sống cùng đều đã mất, bà có để lại di chúc miệng rằng mảnh đất sẽ được chia cho bố và chú của bạn. 

    Tuy nhiên, theo khoản 1 Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015 thì chỉ được lập di chúc miệng trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản. 

     Ngoài ra để di chúc miệng được coi là hợp pháp phải đáp ứng các điều kiện theo quy định tại khoản 5 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

     Như vậy, do thông tin mà bạn cung cấp không đầy đủ nên hiện tại chúng tôi chưa thể xác định được di chúc bằng miệng của bà nội bạn có hợp pháp hay không.

     Nếu di chúc đó đáp ứng các điều kiện để di chúc hợp pháp thì việc phân chia di sản thừa kế do bà bạn để lại sẽ được thực hiện theo ý nguyện của bà bạn trước khi chết và người có quyền hưởn di sản này là chú và bố của bạn. Trong trường hợp này, gia đình bạn phải tiến hành thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo di chúc sau đó đi sang tên sổ đỏ cho bố của bạn.

     Nếu di chúc trên không phải là di chúc hợp pháp thì di sản do bà nội bạn để lại được chia thừa kế theo pháp luật;

2.2 Xác định người thừa kế theo pháp luật

      Đối với trường hợp di chúc miệng do bà bạn để lại không phải là di chúc hợp pháp, khi đó việc phân chia thừa kế trong trường hợp này là thừa kế theo pháp luật. Cụ thể là chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bà bạn. Do một người cô của bạn đã không còn nữa nên hiện tại những người thừa kế còn lại bao gồm 4 người là bố bạn, chú của bạn và hai người cô còn lại. 

     Theo quy định của pháp luật hiện nay thì những người thừa kế cùng hàng sẽ nhận được phần di sản bằng nhau nên mảnh đất đó sẽ được chia thành 4 phần, tuy nhiên nếu một người chú của bạn đã được phân chia một phần mảnh đất sau khi bà bạn mất thì sẽ không được hưởng nữa. Và hai người cô của bạn nếu không có nhu cầu hưởng di sản thừa kế thì có thể làm văn bản từ chối nhận di sản thừa kế.

     Về thủ tục phân chia di sản thừa kế và sang tên sổ đỏ bạn có thể tham khảo nội dung dưới đây.

3. Chuyển đổi đất 313 sang đất thổ cư như thế nào

     Pháp luật đất đai hiện không có quy định về khái niệm thế nào là đất 313, nhưng trên thực tế đất 313 được gọi theo quyết định số 313/QĐ-UB ngày 6-4-1993 của UBND tỉnh Ninh Bình. Đây được hiểu là đất nông nghiệp được nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất để sử dụng lâu dài.

     Hiện nay việc chuyển mục đích sử dụng đất phải đáp ứng các điều kiện của pháp luật, đối chiếu với Điều 57 Luật Đất đai 2013 ta thấy:

     Như vậy, chúng tôi xác định trường hợp bạn muốn chuyển đất 313 sang đất thổ cư (đất ở) thì phải xin phép cơ quan nhà nước theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 57 Luật Đất đai 2013. 

     Để hiểu rõ hơn về thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất 313 sang đất ở, bạn vui lòng tham khảo bài viết dưới đây: Thủ tục chuyển mục đích từ đất nông nghiệp sang đất ở

    KẾT LUẬN: Ngày nay việc thừa kế quyền sử dụng đất ngày càng trở nên phổ biến, tuy nhiên điều này cũng làm phát sinh nghĩa vụ sang tên sổ đỏ khi nhận thừa kế. Người sử dụng đất cần chú ý về hồ sơ sang tên sổ đỏ khi nhận thừa kế và thủ tục sang tên để thực hiện thủ tục này nhanh chóng và kịp thời nhất, tránh những rủi ro hoặc vướng mắc không đáng có.

Hồ sơ sang tên sổ đỏ khi nhận thừa kế

     Trước khi tiến hành thủ tục sang tên quyền sử dụng đất trong trường hợp thừa kế, bạn phải thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế sau đó mới chuẩn bị hồ sơ sang tên để thực hiện sang tên quyền sử dụng đất

Hồ sơ sang tên sổ đỏ khi nhận thừa kế:

     Người nhận thừa kế quyền sử dụng đất chuẩn bị hồ sơ sang tên sổ đỏ khi nhận thừa kế bao gồm:

• Đơn đề nghị đăng ký biến động về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất ( theo mẫu);
• 02 Tờ khai lệ phí trước bạ sang tên ( theo mẫu);
• 02 Tờ khai thuế thu nhập cá nhân (theo mẫu);
• Văn bản khai nhận di sản thừa kế là quyền sử dụng đất, quyền sử hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất có công chứng, chứng thực (03 bản);
• Bản chính Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (Sổ đỏ);
• 02 Bản sao chứng thực Sổ hộ khẩu, Giấy chứng minh nhân dân của bên nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho tài sản, được hưởng di sản thừa kế;
• Bản sao Giấy khai sinh hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ nhân thân
• 02 Bản sao chứng thực Sổ hộ khẩu, Giấy chứng minh nhân dân, Giấy chứng tử của người để lại di sản thừa kế 
• Bản sao Giấy đăng ký kết hôn hoặc Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân

Thủ tục sang tên quyền sử dụng đất:

   Đối với trường hợp thừa kế quyền sử dụng đất thì người thừa kế có trách nhiệm thực hiện thủ tục đăng ký biến động đất đai. Thủ tục đăng ký biến động đất đai trong trường hợp này hiện nay được quy định tại Điều 79 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, theo đó, bố bạn cần thực hiện các bước sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ tại Văn phòng đăng ký đất đai

Bước 2: Văn phòng đăng ký đất đai tiếp nhận hồ sơ, nếu hồ sơ chưa hợp lệ thì phải thông báo và hướng dẫn người nộp hồ sơ bổ sung, điều chỉnh. Nếu hồ sơ đã hợp lệ thì văn phòng đăng ký đất đai thực hiện các công việc dưới đây:

• Gửi thông tin địa chính đến cơ quan thuế để xác định và thông báo thu nghĩa vụ tài chính đối với trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định;
• Xác nhận nội dung biến động vào Giấy chứng nhận đã cấp theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
  Trường hợp phải cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì lập hồ sơ trình cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho người sử dụng đất;
• Chỉnh lý, cập nhật biến động vào hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai; trao Giấy chứng nhận cho người sử dụng đất hoặc gửi Ủy ban nhân dân cấp xã để trao đối với trường hợp nộp hồ sơ tại cấp xã.

Bước 3: Thực hiện nghĩa vụ tài chính và nhận kết quả

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh