1. Quyền và nghĩa vụ của công dân đối với đất đai được hiểu như thế nào?

     Quyền và nghĩa vụ của công dân đối với đất đai được hiểu là sự cân bằng giữa những lợi ích mà công dân được hưởng từ việc sử dụng đất và trách nhiệm mà họ phải thực hiện để bảo vệ, duy trì và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên này. Quyền của công dân là những công việc mà công dân được phép làm đối với đất đai như tiếp cận thông tin, nhận chuyể nhượng, nhận tặng cho, quyền sử dụng đất.... Ngược lại, nghĩa vụ là những việc mà công dân không được phép làm, được quy định cụ thể tại Luật đất đai.

     Quy định về quyền và nghĩa vụ của công dân đối với đất đai là một trong những quy định mới của Luật đất đai 2024 so với các thời kỳ Luật đất đai trước đây. Điều đó thể hiện sự tiến bộ và quan tâm của Nhà nước đối với công dân trong quan hệ về đất đai, ngay cả khi họ chưa phải là chủ thể có quyền sử dụng đất thì cũng được Nhà nước trao cho một số quyền lợi nhất định.

2. Quyền của công dân đối với đất đai

2.1 Quyền chung của công dân đối với đất đai

• Tham gia xây dựng, góp ý, giám sát trong việc hoàn thiện và tổ chức thực hiện chính sách, pháp về luật đất.
• Tham gia quản lý nhà nước, góp ý, thảo luận và kiến nghị, phản ánh với cơ quan nhà về công tác quản lý, sử dụng đất đai.
• Quyền về bình đẳng, bình đẳng giới trong quản lý, sử dụng đất đai.
• Tham gia đấu giá sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất theo quy định cảu pháp luật; đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất theo quy định của pháp luật 
• Nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho, nhận thừa kế, nhận góp vốn, thuê quyền sử dụng đất; mua, bán, nhận chuyển nhượng cổ phần, phần góp vốn là giá trị quyền sử dụng đất quy định của pháp luật.
• Thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai;

     Như vậy, theo Điều 23 Luật đất đai 2024 thì các quyền này thể hiện vai trò quan trọng của công dân trong quá trình xây dựng và giám sát chính sách đất đai, đồng thời bảo đảm sự bình đẳng và minh bạch trong quản lý và sử dụng đất. Việc thực hiện đầy đủ và đúng đắn các quyền này sẽ góp phần vào việc phát triển hệ thống quản lý đất đai một cách công bằng, hiệu quả.

2.2 Quyền tiếp cận thông tin 

     - Công dân được quyền tiếp cận thông tin đất đai sau đây:

• Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, các quy hoạch liên quan đến sử dụng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt
• Kết quả thống kê, kiểm kê đất đai;
• Giao đất, cho thuê đất;
• Bảng giá đất đã được công bố;
• Phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt;
• Kết quả thanh tra, kiểm tra, giải quyết tranh chấp đất đai; kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai, kết quả xử lý vi phạm pháp luật về đất đai;
• Thủ tục hành chính về đất đai;
• Văn bản quy phạm pháp luật về đất đai;
• Các thông tin đất đai khác theo quy định của pháp luật

     - Việc tiếp cận thông tin đất đai thực hiện theo quy định của Luật đất đai, pháp luật về tiếp cận thông tin và quy định khác của pháp luật có liên quan.

     Như vậy, theo Điều 24 Luật đất đai 2024 thì việc công dân được quyền tiếp cận thông tin đất đai là một yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quản lý tài nguyên quốc gia. Những thông tin này giúp công dân nắm rõ tình hình sử dụng đất, các quy định pháp luật, cũng như các quyết định của cơ quan chức năng liên quan đến đất đai. Điều này không chỉ tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình quản lý đất đai mà còn giúp họ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

3. Nghĩa vụ của công dân với đất đai

• Chấp hành đúng các quy định của pháp luật về đất đai.

• Giữ gìn, bảo vệ và phát triển tài nguyên đất.

• Tôn trọng quyền sử dụng đất của người sử dụng đất khác.

     Như vậy, theo Điều 25 Luật đất đai 2024 thì nghĩa vụ của công dân đối với đất đai không chỉ là việc tuân thủ các quy định pháp luật mà còn là trách nhiệm bảo vệ và phát triển tài nguyên đất cho các thế hệ tương lai. Việc tôn trọng quyền sử dụng đất của người khác cũng là một phần quan trọng, góp phần tạo nên môi trường sống hài hòa, hạn chế xảy ra các tranh chấp không đáng có, góp phần đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội. 

4. Chuyên mục hỏi đáp:

Câu hỏi 1: Nhà nước có trách nhiệm gì đối với người sử dụng đất không?

• Có chính sách tạo điều kiện cho người trực tiếp sản xuất nông nghiệp không có đất sản xuất do quá trình chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất và chuyển đổi cơ cấu kinh tế được đào tạo nghề, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm.
• Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất cho người sử dụng đất khi có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về đất đai.
• Thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật cho người có đất thu hồi khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
• Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn, trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật cho người sử dụng đất trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, thủ tục hành chính về đất đai, khai thác thông tin trong cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.
• Giải quyết tranh chấp đất đai; giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai.

Câu hỏi 2: Nhà nước có trách nhiệm gì trong việc cung cấp thông tin đất đai cho công dân?

• Bảo đảm quyền tiếp cận của người sử dụng đất và tổ chức, cá nhân khác đối với Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai theo quy định của pháp luật; ưu tiên lựa chọn hình thức phù hợp với phong tục, tập quán và văn hóa truyền thống của từng dân tộc, từng vùng.
• Công bố kịp thời, công khai thông tin thuộc Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai cho người sử dụng đất và tổ chức, cá nhân khác, trừ những thông tin thuộc bí mật nhà nước theo quy định của pháp luật.
• Thông báo quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai đến người sử dụng đất và tổ chức, cá nhân khác bị ảnh hưởng quyền và lợi ích hợp pháp.​

     Bài viết cùng chuyên mục:

• Luật đất đai 2024 bỏ đối tượng sử dụng đất là hộ gia đình;
• Ai là người được sử dụng đất tại Việt Nam theo quy định