THỜI HẠN BÁO TRƯỚC KHI NGHỈ VIỆC ĐỐI VỚI NGÀNH NGHỀ ĐẶC THÙ

Câu trả lời của Luật sư

     Chào bạn, Luật Toàn Quốc xin cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù như sau:

Căn cứ pháp lý

• bộ luật lao động năm 2012
• Bộ luật lao động năm 2019 có hiệu lực từ năm 2021
• Nghị định 145/2020/NĐ-CP

1. Thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù được hiểu như thế nào 

     Theo quy định tại Bộ luật Lao động thì khi nghỉ việc, người lao động phải báo trước cho người sử dụng lao động một khoảng thời gian. Khoảng thời gian này không chỉ để người sử dụng lao động có thể sắp xếp và bố trí lại công việc cho hợp lý, tránh ảnh hưởng đến kết quả mà còn giúp cho người sử dụng lao động có thể tìm được người thay thế phù hợp. 

     Hiện nay, Bộ luật Lao động 2019 đã trao cho người lao động quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà không cần lý do và chỉ cần thực hiện nghĩa vụ báo trước. Tuy nhiên trong một số trường hợp để bảo vệ người sử dụng lao động thời hạn báo trước có thể dài hơn. 

     Như vậy nếu người lao động thuộc một trong các trường hợp do Chính phủ quy định thì thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù sẽ được quy định theo điều kiện riêng của từng ngành nghề. 

2. Thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù được theo Nghị định 145/2020/NĐ-CP

     Thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù được đề cập đến trước hết là ở điểm d khoản 1 Điều 35 và điểm d khoản 2 Điều 36 Bộ luật Lao động 2019. Sau đó, vấn đề này tiếp tục được hướng dẫn và làm rõ ở Nghị định 145/2020/NĐ-CP, Nghị định này đã chỉ rõ các trường hợp được coi là ngành, nghề, công và công việc đặc thù. 

2.1. Các công việc, ngành nghề đặc thù theo quy định tại Nghị định 145/2020/NĐ-CP

     Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP có quy định như sau về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với một số ngành nghề đặc thù:

      Hiện nay, các ngành, nghề, công việc đặc thù theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 35 và điểm d khoản 2 Điều 36 được hiểu bao gồm các trường hợp sau:

• Thành viên tổ lái tàu bay; nhân viên kỹ thuật bảo dưỡng tàu bay, nhân viên sửa chữa chuyên ngành hàng không; nhân viên điều độ, khai thác bay;
• Người quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp; Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp;
• Thuyền viên thuộc thuyền bộ làm việc trên tàu Việt Nam đang hoạt động ở nước ngoài; thuyền viên được doanh nghiệp Việt Nam cho thuê lại làm việc trên tàu biển nước ngoài;
• Trường hợp khác do pháp luật quy định.

     Như vậy, đối với các trường hợp trên, khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì người lao động phải thực hiện nghĩa vụ báo trước theo quy định riêng, thời hạn này thường sẽ dài hơn so với điều kiện thông thường. 

2.2. Người lao động phải báo trước ít nhất là 120 ngày 

     Theo quy định tại khoản 2 Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP thì thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù được thực hiện như sau:

• Ít nhất 120 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12 tháng trở lên;
• Ít nhất bằng một phần tư thời hạn của hợp đồng lao động đối với hợp đồng lao động có thời hạn dưới 12 tháng.

     Như vậy, thông thường người lao động phải báo trước ít nhất là 120 ngày khi nghỉ việc, đây được coi là khoảng thời gian hợp lý để người sử dụng lao động có thể đào tạo thêm nhân lực, sắp xếp và bố trí công việc cho phù hợp. 

2.3. Điểm mới về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù so với BLLĐ 2012

     So với Bộ luật Lao động 2012, thì Bộ luật Lao động 2019 có bổ sung thêm quy định về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù. 

     * Hoàn cảnh ra đời của quy định này 

          Năm 2018, có một nhóm phi công của hãng hàng không Vietnam Airline đồng loạt xin nghỉ việc. Cho rằng Vietnam Airlines gây khó không cho nghỉ việc, nếu nghỉ phải bồi thường số tiền lớn, nhóm phi công này đã gửi kiến nghị đến Phó thủ tướng Trương Hòa Bình về các nội dung của thông tư 41 và thông tư 21 của Bộ Giao thông Vận tải liên quan đến các ràng buộc và trách nhiệm khi phi công xin nghỉ việc.

           Điều này gây ra rất nhiều tranh cãi khi ở thời điểm đó Bộ luật Lao động 2012 không hề đề cập đến thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù mà chỉ có quy định chung chung rằng người lao động phải báo trước 45 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn. 

          Trong khi đó, Thông tư 41 và Thông tư 21 của Bộ Giao thông Vận tải thì nhân viên hàng không trình độ cao khi đơn phương chấm dứt hợp đồng phải thực hiện nghĩa vụ báo trước 120 ngày. 

          Điều này gây ra nhiều tranh cãi khi người lao động cho rằng họ đang bị gây khó dễ và ảnh hưởng đến quyền lợi của mình. Tuy đã có những giải thích của Bộ Giao thông Vận tải về vấn đề này nhưng nhiều người dân vẫn cảm thấy chưa thỏa đáng khi có sự không đồng nhất giữa Bộ luật Lao động và các luật chuyên ngành khác. 

         Trước thực trạng đó, Bộ luật Lao động 2019 đã bổ sung thêm quy định về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù, tạo ra sự thống nhất trong hệ thống pháp luật. 

     * Ý nghĩa của quy định về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù 

        Việc quy định về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù được coi là một trong những quy định để bảo vệ quyền lợi cho người sử dụng lao động. Bởi những ngành, nghề, công việc được quy định hiện nay đều là những ngành nghề đòi hỏi người lao động có phải có tay nghề nhất định, tốn nhiều thời gian, công sức và chi phí đào tạo hơn so với các ngành nghề khác. Như vậy, thời gian 120 ngày (đối với hợp đồng xác định thời hạn từ 12 tháng trở lên hoặc không xác định thời hạn) được coi là một khoảng thời gian hợp lý để người sử dụng lao động có thể tuyển dụng, đào tạo và bồi dưỡng một lao động khác để thay thế, tránh gây ra thiệt hại về kinh tế cho người sử dụng lao động. 

          Việc quy định về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù còn góp phần thể hiện sự thống nhất giữa Bộ luật Lao động 2019 và các luật chuyên ngành khác. 

     KẾT LUẬN: Như vậy, quy định về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù góp phần và tạo điều kiện để bảo vệ quyền lợi cho người sử dụng lao động trong quá trình giao kết và thực hiện hợp đồng với người lao động. 

Căn cứ pháp lý:

• Nghị định 145/2020/NĐ-CP

     Theo thông tin mà chúng tôi nhận được hiện nay, bạn đang có nhu cầu tìm hiểu về thời hạn báo trước khi nghỉ việc đối với ngành nghề đặc thù. Về vấn đề này, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn như sau:

      Theo quy định tại Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP thì:

     Như vậy, hiện nay trường hợp của bạn được xác định là một trong các trường hợp thuộc ngành, nghề đặc thù theo quy định tại khoản 1 Điều 7 của Nghị định 145/2020/NĐ-CP. Vì đã kí hợp đồng xác định thời hạn đối với hãng hàng không (3 năm) nên nếu muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng, bạn phải thực hiện nghĩa vụ báo trước là ít nhất là 120 ngày. 

   Do đó, trong trường hợp này, hiện tại bạn chưa thể ngay lập tức nghỉ việc và phải chờ thêm ít nhất 120 ngày nữa mới có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. 

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh