Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về vấn đề làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm có bị phạt không về cho chúng tôi, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về vấn đề làm trang trại trên đất trồng câu lâu năm có bị phạt không như sau:

1. Làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm được hiểu như thế nào?

     Theo quy định tại Điều 10 Luật đất đai 2013, phân theo mục đích sử dụng đất thì đất đai được chia thành 3 nhóm chính đó là nhóm đất nông nghiệp, nhóm đất phi nông nghiệp và nhóm đất chưa sử dụng. Trong đó, trong nhóm đất nông nghiệp và nhóm đất phi nông nghiệp lại bao gồm nhiều loại đất khác nhau và đất trồng cây lâu năm hay đất làm trang trại đều là các loại đất thuộc nhóm đất nông nghiệp.

     Đất trồng cây lâu năm cho phép chủ sử dụng đất được sử dụng để trồng các loại cây ăn quả lâu năm như xoài, mít, sầu riêng…; cây dược liệu lâu năm và cây lâu năm lấy gỗ. Còn loại đất nông nghiệp khác và cụ thể là đất xây dựng trang trại  cho phép chủ sử dụng đất được xây dựng công trình và sử dụng cho mục đích làm chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm được pháp luật cho phép.

     Làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm được hiểu là việc người sử dụng đất không sử dụng để trồng cây lâu năm mà dùng để xây dựng trang trại chăn nuôi.

     Tuy nhiên, việc sử dụng đất như vậy là vi phạm nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định tại Điều 166 Luật đất đai 2013.

2. Làm thế nào để làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm đúng pháp luật?

     Một trong những nghĩa vụ của người sử dụng đất là phải sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới. Do đó, việc chủ sử dụng đất không trồng cây lâu năm mà làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm là đang vi phạm luật đất đai.

     Bởi vậy, để thực hiện theo quy định pháp luật, khi chỉ có đất trồng cây lâu năm nhưng lại muốn làm trang trại, chủ sử dụng đất cần phải thực hiện thủ tục xin chuyển mục đích sử dụng đất.

     Theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành, có hai hình thức chuyển mục đích sử dụng đất đó là: chuyển mục đích sử dụng đất phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền và chuyển mục đích sử dụng đất không phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

     Với hình thức chuyển mục đích sử dụng đất phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đó là các trường hợp được quy định tại Điều 57 Luật đất đai 2013. Khi xin chuyển mục đích sử dụng đất, phải được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền là Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

     Với hình thức chuyển mục đích sử dụng đất không phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đó là các trường hợp được quy định tại Điều 11 Thông tư 02/2015/TT-BTNMT và được sửa đổi, bổ sung tại Khoản 2 Điều 5 Thông tư 09/2021/TT-BTNMT.

     Tuy nhiên, đối chiều với các quy định nêu trên thì trường hợp chuyển từ đất trồng cây lâu năm sang đất trang trại không thuộc trường hợp nào trong hai trường hợp nêu trên. Vì vậy, để làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm đúng quy định pháp luật và không vi phạm nghĩa vụ của người sử dụng đất thì chủ sử dụng khi chuyển mục đích sẽ phải thực hiện theo lộ trình hai bước:

• Bước 1: đăng ký biến động đất đai chuyển từ đất trồng cây lâu năm sang đất trồng cây hàng năm;
• Bước 2: đăng ký biến động đất đai chuyển từ đất trồng cây hàng năm sang đất nông nghiệp khác, trong đó có đất làm trang trại.

3. Tự ý làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm có bị phạt không?

     Với hành vi xây dựng trang trại trên đất trồng cây lâu năm tức là xây dựng công trình trên đất nông nghiệp không được phép xây dựng có thể bị xử phạt theo quy định tạ Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng hoặc theo quy định tại Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Tại Khoản 11 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP có quy định:

     Còn tại Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai có hiệu lực tại thời điểm hiện hành là Nghị định 91/2019/NĐ-CP có 4 điều luật quy định về mức xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, đó là:

• Điều 9. Sử dụng đất trồng lúa vào mục đích khác không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định tại các điểm a và d khoản 1 Điều 57 của Luật đất đai
• Điều 10. Sử dụng đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất vào mục đích khác không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định tại các điểm c và d khoản 1 Điều 57 của Luật đất đai
• Điều 11. Sử dụng đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, không phải là đất rừng phòng hộ, không phải là đất rừng đặc dụng, không phải là đất rừng sản xuất vào mục đích khác không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định tại các điểm b và d khoản 1 Điều 57 của Luật đất đai

Trường hợp quy định tại điểm b và d khoản 1 Điều 57 là:

b) Chuyển đất trồng cây hàng năm khác sang đất nuôi trồng thủy sản nước mặn, đất làm muối, đất nuôi trồng thủy sản dưới hình thức ao, hồ, đầm;

d) Chuyển đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp;

• Điều 12. Sử dụng đất trong nhóm đất phi nông nghiệp vào mục đích khác không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định tại các điểm đ, e và g khoản 1 Điều 57 của Luật đất đai

     Theo đó,có thể thấy, hiện nay trong quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai không quy định về mức xử phạt đối với hành vi sử dụng đất trồng cây lâu năm vào mục đích làm trang trại.

     Như vậy, mặc dù làm trang trại trên đất trồng cây lâu năm là vi phạm nghĩa vụ của người sử dụng đất nhưng pháp luật lại chưa có quy định về mức xử phạt đối với hành vi này mà chỉ có quy định về mức xử phạt đối với các hành vi sử dụng đất không đúng mục đích thuộc các trường hợp tự ý chuyển mục đích sử dụng đất không xin phép quy định tại Điều 57 Luật đất đai 2013.

     Chuyển đất trồng cây lâu năm sang đất ở thuộc trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp và khi chuyển mục đích sử dụng đất phải được sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

     Căn cứ để cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất là:

• Kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
• Nhu cầu sử dụng đất thể hiện trong dự án đầu tư, đơn xin giao đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất.

     Khi chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất trồng cây lâu năm phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.