Câu trả lời của Luật sư:

     Chào bạn, Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về điểm mới về thủ tục tách hộ khẩu, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về điểm mới về thủ tục tách hộ khẩu như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Luật cư trú năm 2006;
• Luật cư trú năm 2020;

1. Tách hộ khẩu là gì?

     Luật Cư trú 2020 đã bỏ quy định về sổ hộ khẩu giấy nhưng những thông tin cần thiết vẫn được cập nhật trên Cơ sở dữ liệu về cư trú. Như vậy, về bản chất, Nhà nước vẫn quản lý dân cư theo từng hộ, chỉ là các thông tin đó được cập nhật và quản lý trên nền tảng số với nhiều tính năng vượt trội.

     Tương tự như tách hộ khẩu của Luật Cư trú 2006, tách hộ là việc thành viên trong hộ gia đình tách ra làm một chủ hộ độc lập khi đáp ứng các điều của pháp luật quy định.

2. Thủ tục tách hộ khẩu của Luật Cư trú 2020

     Tuy về bản chất tương đồng với nhau nhưng so với trước đó, việc tách hộ trong Luật Cư trú 2020 có nhiều điểm thay đổi về các trường hợp và thủ tục. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tách hộ.

2.1 Quy định cũ về thủ tục tách sổ hộ khẩu trong Luật Cư trú 2006

     Thủ tục tách sổ hộ khẩu được quy định tại Điều 27 Luật Cư trú 2006, sửa đổi bổ sung 2013 như sau:

     Như vậy theo quy định của Luật Cư trú 2006, điều kiện để được tách hộ bao gồm:

• Người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và có nhu cầu tách sổ hộ khẩu;
• Người đã nhập vào sổ hộ khẩu và được chủ hộ đồng ý cho tách sổ hộ khẩu bằng văn bản.

2.2 Điểm mới về thủ tục tách hộ theo Luật Cư trú 2020

     Tuy đã bỏ sổ hộ khẩu giấy nhưng thông tin về của người dân hiện nay vẫn được cập nhật tại Cơ sở dữ liệu về cư trú, quy định về tách hộ hiện nay được quy định tại Điều 25 Luật Cư trú 2020

     So với Luật Cư trú 2006, thủ tục tách hộ có một số điểm mới như sau:

Thứ nhất, bổ sung điều kiện về năng lực chủ thể khi có nhiều thành viên cùng đăng kí tách hộ.

     Để có thể thực hiện việc tách hộ, cá nhân đương nhiên phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Tuy nhiên, Luật cư trú cũng bổ sung thêm quy định về trường hợp có nhiều cá nhân cùng đăng kí tách hộ, khi đó, điều kiện về năng lực chủ thể không phải là điều kiện bắt buộc cho tất cả các thành viên. Chỉ cần có ít nhất một thành viên trong đó có năng lực hành vi dân sự đầy đủ là được.

     Tuy trước đây, vấn đề này đã được ghi nhận như một điều luật bất thành văn, quy định này cũng không mang tính mới hoàn toàn nhưng việc ghi nhận cụ thể trong Luật góp phần hoàn chỉnh thêm các quy định của pháp luật, tạo ra cơ sở rõ ràng cho người dân và cơ quan quản lý tiến hành các thủ tục liên quan.

Thứ hai, vợ, chồng đã ly hôn mà vẫn cùng sử dụng chỗ ở thì khi tách hộ không cần sự đồng ý của chủ hộ

     Khi muốn đăng ký hộ khẩu thường trú tại chỗ ở hợp pháp không thuộc quyền sở hữu của mình thì cá nhân phải được sự đồng ý của chủ hộ, trừ các trường hợp liên quan đến nhân thân theo quy định tại Khoản 2 Điều 20 Luật Cư trú 2020.

     Do đó, về nguyên tắc khi muốn thay đổi nơi đăng kí thường trú hoặc khi muốn tách hộ đều cần phải có sự đồng ý từ chủ hộ, việc quy định như vậy là hoàn toàn hợp lý.

     Tuy nhiên, pháp luật cũng đưa ra một trường hợp ngoại lệ, đó là đối với trường hợp vợ, chồng đã ly hôn mà vẫn được cùng sử dụng chỗ ở hợp pháp đó.

     Quy định này nhằm ghi nhận những trường hợp trên thực tế, vợ chồng đã ly hôn nhưng không phân chia hoặc thỏa thuận cùng sử dụng chỗ ở hợp pháp, trong trường hợp đó thì để thuận tiện cho công việc và các vấn đề liên quan đến đời sống, vợ hoặc chồng hoàn toàn có quyền tách hộ mà không cần sự cho phép của người còn lại.

     Khi đó, thành phần hồ sơ để thực hiện việc tách hộ ngoài tờ khai thay đổi thông tin cư trú thì người có nhu cầu phải nộp thêm cả giấy tờ, tài liệu chứng minh việc ly hôn và việc tiếp tục được sử dụng chỗ ở hợp pháp đó.

     Giấy tờ chứng minh việc tiếp tục sử dụng chỗ ở hợp pháp có thể là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên cả vợ hoặc chồng. Tuy nhiên trong thời gian tới vẫn cần có thêm Nghị định hướng dẫn cụ thể hơn về vấn đề này, để dự liệu cho những trường hợp không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chỉ có tên của một người.

Thứ ba, việc tách hộ không được vi phạm vào Điều 23 của Luật Cư trú

     So với trước đó, Luật Cư trú 2020 đã bổ sung thêm các trường hợp không được đăng kí thường trú mới, do đó, khi tách hộ nơi thường trú của hộ gia đình không được thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Chỗ ở nằm trong địa điểm cấm, khu vực cấm xây dựng hoặc lấn, chiếm hành lang bảo vệ quốc phòng, an ninh, giao thông, thủy lợi, đê điều, năng lượng, mốc giới bảo vệ công trình hạ tầng kỹ thuật, di tích lịch sử - văn hóa đã được xếp hạng, khu vực đã được cảnh báo về nguy cơ lở đất, lũ quét, lũ ống và khu vực bảo vệ công trình khác theo quy định của pháp luật.
• Chỗ ở mà toàn bộ diện tích nhà ở nằm trên đất lấn, chiếm trái phép hoặc chỗ ở xây dựng trên diện tích đất không đủ điều kiện xây dựng theo quy định của pháp luật.
• Chỗ ở đã có quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; chỗ ở là nhà ở mà một phần hoặc toàn bộ diện tích nhà ở đang có tranh chấp, khiếu nại liên quan đến quyền sở hữu, quyền sử dụng nhưng chưa được giải quyết theo quy định của pháp luật.
• Chỗ ở bị tịch thu theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; phương tiện được dùng làm nơi đăng ký thường trú đã bị xóa đăng ký phương tiện hoặc không có giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật.
• Chỗ ở là nhà ở đã có quyết định phá dỡ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

     KẾT LUẬN: Quy định về thủ tục tách hộ của Luật Cư trú 2020 trên thực tế không có quá nhiều thay đổi so với trước đây, pháp luật cũng chỉ điều chỉnh lại một số thủ tục và điều kiện để phù hợp với tình hình thực tế.

     Từ tháng 7 năm 2021, khi Luật Cư trú 2020 có hiệu lực thì thủ tục đăng kí thường trú trong trường hợp vợ về ở với chồng được quy định như sau:

     Bạn cần nộp hồ sơ đến Công an cấp huyện nơi chồng bạn đang đăng ký thường trú. Hồ sơ bao gồm các giấy tờ sau:

• Tờ khai thay đổi thông tin cư trú, trong đó có ý kiến đồng ý của chồng bạn về việc cho bạn đăng ký thường trú.
• Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn.

     Sau khi nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ từ bạn, trong thời hạn 07 ngày làm việc, cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thẩm định, cập nhật thông tin về nơi thường trú mới của người đăng ký vào Cơ sở dữ liệu về cư trú và thông báo cho bạn về việc đã cập nhật thông tin đăng ký thường trú; trường hợp từ chối đăng ký thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

     Như vậy so với trước đó, bạn không cần phải thực hiện thủ tục chuyển hộ khẩu nữa, chỉ cần đăng kí ở nơi mà bạn muốn đăng kí mới.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh