1. Bồi thường về cây trồng, vật nuôi khi nhà nước thu hồi đất là gì?

     Hiện nay chưa có quy định cụ thể định nghĩa về “Bồi thường về cây trồng, vật nuôi khi nhà nước thu hồi đất”. Song có thể hiểu bồi thường về cây trồng, vật nuôi khi nhà nước thu hồi đất là khoản tiền mà người có đất thu hồi được nhận khi bị thiệt hại về cây trồng, vật nuôi do Nhà nước thu hồi đất gây ra.

     Có thể thấy, mặc dù nhà nước thu hồi đất của người dân để phục vụ cho các mục đích quốc phòng, an ninh hay phát triển kinh tế, xã hội thì các quyền lợi của người có đất thu hồi cũng luôn được đảm bảo thông qua chính sách bồi thường của Nhà nước.

     Hiện nay, Luật đất đai 2024 đã có hiệu lực thi hành, do đó đã có một số thay đổi đối với khoản bồi thường thiệt hại cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất so với quy định tại Luật đất đai 2013. Nội dung cụ thể được trình bày tại bài viết dưới đây.

2. Mức bồi thường cây trồng, vật nuôi khi thu hồi đất theo Luật đất đai 2024`

     Mức bồi thường cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất được Luật đất đai quy định cụ thể đối với từng loại cây trồng, vật nuôi cụ thể như sau:

2.1 Mức bồi thường đối với cây hàng năm

     Mức bồi thường được tính bằng giá trị sản lượng của vụ thu hoạch đối với cây trồng đó. Giá trị sản lượng của vụ thu hoạch được tính theo năng suất của vụ cao nhất trong 03 năm trước liền kề của loại cây trồng đó tại địa phương và đơn giá bồi thường;

2.2 Mức bồi thường đối với cây lâu năm

• Đối với cây lâu năm mức bồi thường được tính theo giá trị thiệt hại thực tế của vườn cây. 
• Đối với cây lâu năm là loại cho thu hoạch nhiều lần mà đang trong thời kỳ thu hoạch: mức bồi thường được tính bằng sản lượng vườn cây còn chưa thu hoạch tương ứng với số năm còn lại trong chu kỳ thu hoạch và đơn giá bồi thường;

2.3 Mức bồi thường đối với các loại cây trồng khác

• Đối với cây trồng chưa thu hoạch nhưng có thể di chuyển đến địa điểm khác: được bồi thường chi phí di chuyển và thiệt hại thực tế do phải di chuyển, phải trồng lại.
• Đối với cây rừng trồng bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, cây rừng tự nhiên giao cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trồng, quản lý, chăm sóc, bảo vệ: bồi thường theo giá trị thiệt hại thực tế của vườn cây; tiền bồi thường được phân chia cho người quản lý, chăm sóc, bảo vệ theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp;

2.4 Mức bồi thường đối với vật nuôi

     Khi Nhà nước thu hồi đất mà gây thiệt hại đối với vật nuôi thì việc bồi thường thực hiện theo quy định sau đây:

• Đối với vật nuôi là thủy sản hoặc vật nuôi khác mà không thể di chuyển thì được bồi thường thiệt hại thực tế theo mức bồi thường cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định;

     Như vậy, Luật đất đai 2024 đã ban hành quy định tương đối cụ thể về mức bồi thường cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, để có thể xác định được mức bồi thường cụ thể là bao nhiêu thì còn phụ thuộc vào một số yếu tố khác như đơn giá bồi thường do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định hay mức thiệt hại thực tế.

3. Điểm với về quy định bồi thường đối với cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất so với Luật Đất đai năm 2013

     Quy định về mức bồi thường đối với cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất tại Luật đất đai 2024 đã có rất nhiều thay đổi so với quy định tại Luật Đất đai năm 2013.

     Thứ nhất, đối với cây hằng năm, giá trị sản lượng của vụ thu hoạch được tính theo năng suất của vụ cao nhất trong 03 năm trước liền kề của loại cây trồng đó và đơn giá bồi thường thay vì “tính theo năng suất của vụ cao nhất trong 03 năm trước liền kề của cây trồng chính tại địa phương và giá trung bình tại thời điểm thu hồi đất” theo Luật Đất đai năm 2013.

     Thứ hai, đối với cây lâu năm, mức bồi thường được tính theo giá trị thiệt hại thực tế của vườn cây mà không tính bằng “giá trị hiện có của vườn cây theo giá ở địa phương tại thời điểm thu hồi đất không bao gồm giá trị quyền sử dụng đất” như quy định tại Luật đất đai 2013. Đối với cây lâu năm là loại cho thu hoạch nhiều lần mà đang trong thời kỳ thu hoạch thì mức bồi thường được tính bằng sản lượng vườn cây còn chưa thu hoạch tương ứng với số năm còn lại trong chu kỳ thu hoạch và đơn giá bồi thường.

     Thứ ba, đối với vật nuôi, Luật Đất đai năm 2013 chỉ quy định về bồi thường thiệt hại đối với vật nuôi là thủy sản. Tuy nhiên, Luật Đất đai hiện hành đã bổ sung thêm quy định về bồi thường thiệt hại đối với vật nuôi khác mà không thể di chuyển. Cùng với đó, Luật Đất đai hiện hành đã không còn chia trường hợp bồi thường theo thời kỳ thu hoạch mà thống nhất bồi thường thiệt hại thực tế theo mức bồi thường cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.

     Thứ tư, Luật đất đai 2024 còn bổ sung quy định về quyền của chủ sở hữu cây trồng, vật nuôi: Chủ sở hữu cây trồng, vật nuôi trên đất thu hồi được tự thu hồi cây trồng, vật nuôi trước khi bàn giao lại đất cho Nhà nước;

     Thứ năm, bổ sung quy định về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh: ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng, vật nuôi theo quy trình sản xuất do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoặc do địa phương ban hành theo quy định của pháp luật; đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng, vật nuôi bảo đảm phù hợp với giá thị trường và phải xem xét điều chỉnh khi có biến động để làm căn cứ tính bồi thường khi thu hồi đất.

     Trên đây là một số điểm mới trong quy định về mức bồi thường cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất theo Luật đất đai 2024 người dân cần nắm được để hiểu rõ và tự bảo vệ quyền lợi của mình.

4. Chuyên mục hỏi đáp:

     Đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng, vật nuôi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành bảo đảm phù hợp với giá thị trường.

     Trường hợp chủ sử dụng đất cho người khác thuê đất để trồng cây thì chỉ chủ sở hữu cây trồng mới có quyền thu dọn cây trồng trên đất đó, còn chủ sử dụng đất không có quyền sở hữu cây trồng nên không được thu dọn cây trồng đó.

     Bài viết cùng chuyên mục:

• Điểm mới về cưỡng chế thu hồi đất theo Luật Đất đai năm 2024
• Điều kiện được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất 2024 có gì mới?