Câu trả lời của Luật sư:

     Chào bạn, Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về điểm mới về thủ tục chuyển hộ khẩu, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về điểm mới về thủ tục chuyển hộ khẩu như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Luật cư trú năm 2020;
• Luật cư trú năm 2006;
• Luật cư trú sửa đổi năm 2013;

1. Giới thiệu điểm mới về thủ tục chuyển hộ khẩu theo Luật cư trú 2020

     Trước đây, một trong những công cụ để nhà nước thực hiện việc quản lý dân số và nhân khẩu là sổ hộ khẩu, công dân sẽ được đăng ký thường trú theo hộ gia đình và được ghi nhận trên sổ hộ khẩu. Khi muốn thay đổi nơi thường trú, cá nhân phải thực hiện thủ tục chuyển khẩu.

     Quy định này tuy có ưu điểm nhưng tồn tại không ít bất cập, thể hiện nhiều điểm hạn chế trong việc quản lý dân cư khi nhu cầu đi lại, sinh sống của người dân ngày càng phát triển. Thay vì quản lý dân cư theo sổ hộ khẩu, Luật Cư trú 2020 đã bỏ quy định về sổ hộ khẩu và quản lý bằng mã định danh cá nhân, đồng thời có nhiều điểm mới về thay đổi nơi thường trú.

2. Thủ tục chuyển khẩu theo Luật Cư trú 2006, sửa đổi bổ sung 2013

     Theo quy định của Luật Cư trú 2006, sửa đổi bổ sung 2013 thì trước khi thay đổi nơi đăng ký thường trú, công dân phải cắt khẩu (xóa đăng ký thường trú). Cụ thể, Điều 28 có quy định như sau về vấn đề này:

     Như vậy, để thực hiện việc chuyển khẩu, công dân phải tiến hành các bước sau:

Bước 1: Xin giấy chuyển hộ khẩu ở nơi thường trú cũ.

Bước 2: Thực hiện việc đăng ký thường trú tại nơi ở mới

     Công dân nộp hồ sơ đăng ký thường trú tại Công an cấp huyện, quận, thị xã, hồ sơ đăng ký bao gồm các giấy tờ sau:

• Giấy chuyển hộ khẩu;
• Phiếu báo thay đổi hộ khẩu, nhân khẩu;
• Bản khai nhân khẩu;
• Giấy tờ, tài liệu chứng minh chỗ ở hợp pháp. 

     Trong thời gian 15 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ quan công an sẽ tiến hành việc đăng ký thường trú cho cá nhân.

3. Điểm mới về thay đổi nơi thường trú của Luật Cư trú 2020

     Luật Cư trú 2020 đã bỏ việc quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu giấy mà thay vào đó là quản lý bằng mã định danh cá nhân, do đó các thủ tục liên quan đến chuyển nơi đăng ký thường trú cho người dân cũng có nhiều thay đổi.

3.1 Trình tự, thủ tục chuyển nơi đăng ký thường trú

Điều 22 Luật Cư trú 2020 có quy định như sau:

     Khác với trước đây, Luật Cư trú 2020 không có quy định về giấy chuyển hộ khẩu. Một trong những điểm mới về thay đổi nơi thường trú là cá nhân không cần thực hiện thủ tục cắt khẩu, chỉ cần đáp ứng các điều kiện theo quy định về đăng ký thường trú.

     Điều kiện để được đăng ký thường trú hiện nay được quy định tại Điều 20 Luật Cư trú, tùy vào từng đối tượng khác nhau mà sẽ có những thay đổi nhất định. Ở điều kiện thông thường, cá nhân chỉ cần có nơi ở hợp pháp thì có thể đăng ký thường trú tại đó. 

     Như vậy, nếu bạn muốn chuyển hộ khẩu thì không cần thực hiện thủ tục cắt khẩu nữa mà chỉ cần nộp hồ sơ đến Công an cấp huyện tại nơi ở mới, hồ sơ đăng ký thường trú bao gồm các giấy tờ sau:

• Tờ khai thay đổi thông tin cư trú;
• Giấy tờ, tài liệu chứng minh việc sở hữu chỗ ở hợp pháp.

     Về giấy tờ, tài liệu để chứng minh nơi ở hợp pháp có thể là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng mua nhà...

3.2 Ý nghĩa của điểm mới về thay đổi nơi thường trú trong thực tiễn áp dụng

     Một trong những vấn đề nhận được nhiều quan tâm của Luật Cư trú 2020 là điểm mới về thay đổi nơi thường trú, theo đó cá nhân nếu muốn đăng ký thường trú thì chỉ cần có chỗ ở hợp pháp, không cần thực hiện thủ tục cắt khẩu như trước đây nữa.

     Trước đây, khi áp dụng Luật Cư trú 2006 nói chung và quy định về thủ tục đăng ký thường trú nói chung, một vấn đề gây nhiều khó khăn và vướng mắc cho người dân đó là việc xin cắt khẩu tại nơi ở cũ. Nhiều trường hợp cá nhân đã chuyển nơi ở mới nhiều năm, vì khoảng cách hoặc bận công việc nên khi muốn cắt khẩu thì tốn nhiều thời gian và công sức. Cho dù có thể ủy quyền nhờ người thân cắt khẩu nhưng thủ tục cũng rườm rà, tốn nhiều thời gian.

     Nhận thấy những bất cập mới, Luật Cư trú 2020 có nhiều điểm mới về thay đổi nơi thường trú. Vì không còn sử dụng sổ hộ khẩu giấy để quản lý dân cư nữa nên việc hủy bỏ thủ tục cắt khẩu là điều hoàn toàn hợp lý. Các thông tin của cá nhân đều được ghi lại và tích hợp trong căn cước công dân có gắn chip nên khi có thay đổi về đăng ký thường trú, các thông tin này cũng sẽ được cập nhật vào cơ sở dữ liệu của cơ quan quản lý.

     KẾT LUẬN: Điểm mới về thay đổi nơi cư trú tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc thực hiện các thủ tục hành chính, rút gọn các quy trình rườm rà không cần thiết, nâng cao hiệu suất làm việc và tiết kiệm thời gian, công sức cho người dân.

     Vì Hà Nội là thành phố trực thuộc trung ương nên theo quy định tại Điều 20 Luật Cư trú 2006, sửa đổi bổ sung 2013 thì một trong những căn cứ để đăng ký thường trú ở Hà Nội đó là cá nhân phải có chỗ ở hợp pháp, trường hợp đăng ký thường trú vào huyện, thị xã thì phải có thời gian tạm trú tại thành phố đó từ hai năm trở lên, trường hợp đăng ký thường trú vào quận thuộc thành phố trực thuộc trung ương thì phải có thời gian tạm trú tại thành phố đó từ ba năm trở lên.

     Tuy nhiên, đến Luật Cư trú 2020 thì quy định này đã bị bãi bỏ, theo đó chỉ cần cá nhân có nơi ở hợp pháp thì có thể đăng ký thường trú, không phân biệt tỉnh hay thành phố trực thuộc trung ương. Do đó, kể từ tháng 7 năm 2021, khi Luật Cư trú 2020 có hiệu lực thì chỉ cần bạn có nhà ở là có thể đăng ký thường trú tại Hà Nội mà không cần có điều kiện về thời gian tạm trú.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh