1. Bồi thường bằng đất ở khi nhà nước thu hồi đất được hiểu như thế nào?

     Thu hồi đất là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người sử dụng đất hoặc thu lại đất của người đang sử dụng đất hoặc thu lại đất đang được Nhà nước giao quản lý.

     Khi nhà nước thu hồi đất, chủ sử dụng đất đáp ứng đủ điều kiện theo quy định tại Luật đất đai sẽ được bồi thường về đất cũng như bồi thường thiệt hại đối với các tài sản có trên đất.

     Bồi thường bằng đất ở khi nhà nước thu hồi đất được hiểu là khi nhà nước thu hồi đất thì sẽ bồi thường lại cho người có đất bị thu hồi bằng một diện tích đất ở thay vì bồi thường bằng tiền hoặc bồi thường bằng các loại đất khác.

2. Người bị thu hồi đất nông nghiệp có thể được bồi thường bằng đất ở từ 1/8/2024

     Theo Luật Đất đai năm 2013, hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị thu hồi chỉ được bồi thường với một trong hai hình thức:

• Bồi thường về đất bằng đất nông nghiệp có cùng mục đích sử dụng với loại đất bị thu hồi;
• Bồi thường bằng tiền (trong trường hợp không có đất nông nghiệp để bồi thường).

     Tuy nhiên, kể từ ngày 01/8/2024, khi Luật đất đai 2024 có hiệu lực thi hành thì quyền lợi của người có đất bị thu hồi sẽ được đảm bảo hơn.

     Cụ thể tại Khoản 1 Điều 96 Luật đất đai 2024 quy định:

     Như vậy, theo quy định trên, khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân nếu có đủ điều kiện được bồi thường về đất thì được bồi thường bằng một trong các hình thức: 

• Bồi thường bằng đất nông nghiệp; 
• Bồi thường bằng tiền;
• Bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi; 
• Bồi thường bằng nhà ở.

     Theo đó, khi đủ điều kiện được bồi thường thì hộ gia đình, cá nhân hoàn toàn có thể được bồi thường bằng đất ở hoặc một loại đất khác với loại đất nông nghiệp bị thu hồi trong đó có đất ở hoặc cũng có thể được bồi thường bằng nhà ở.

    Với việc quy định 4 hình thức bồi thường khi thu hồi đất nông nghiệp như trên, Luật Đất đai năm 2024 đang từng bước giúp đảm bảo quyền lợi của người có đất nông nghiệp bị thu hồi.

     Nếu như trước đây, tại những địa phương có quỹ đất hạn hẹp, nếu người dân bị thu hồi đất ruộng nhưng không có quỹ đất ruộng để bồi thường thì chỉ có thể nhận tiền bồi thường. Thì nay người dân vẫn có cơ hội để được bồi thường bằng các loại đất nông nghiệp khác như đất trồng cây lâu năm hay đất nuôi trồng thủy sản, thậm chí là đất ở, nhà ở để giữ được tư liệu sản xuất hoặc có tài sản tích lũy.

     Quy định này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, bước ngoặt lớn trong chính sách bồi thường của Nhà nước, đồng thời thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với cuộc sống của người dân có đât nông nghiệp sau khi bị thu hồi.

3. Cần điều kiện gì để được bồi thường bằng đất ở khi thu hồi đất nông nghiệp?

     Để được bồi thường bằng đất ở khi thu hồi đất nông nghiệp cần đáp ứng các điều kiện sau đây:

Thứ nhất, điều kiện để được bồi thường về đất khi thu hồi đất nông nghiệp:

• Đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm.
• Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất/Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở/Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất/Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
• Có quyết định giao đất/quyết định cho thuê đất/quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
• Có một trong các giấy tờ về quyền sử dụng đất làm căn cứ để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
• Nhận chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật từ người có quyền sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa hoàn thành thủ tục đăng ký đất đai.
• Được sử dụng đất theo thỏa thuận trong hợp đồng thế chấp để xử lý nợ; văn bản công nhận kết quả đấu giá quyền sử dụng đất mà người trúng đấu giá đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định.

Thứ hai, điều kiện để được bồi thường bằng đất ở:

• Người có đất thu hồi có nhu cầu được bồi thường bằng đất ở;
• Địa phương có điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở thì được xem xét bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở.

     Như vậy, hộ gia đình, cá nhân khi bị thu hồi đất nông nghiệp để có thể được bồi thường bằng đất ở thì bên cạnh việc cần phải đáp ứng các điều kiện để được bồi thường về đất thì cũng cần phải căn cứ vào quỹ đất ở, quỹ nhà ở của địa phương. Đây được coi như điều kiện cần và điều kiện đủ để được bồi thường bằng đất ở khi thu hồi đất nông nghiệp.

4. Chuyên mục hỏi đáp:

     Nếu số tiền bồi thường, hỗ trợ về đất nhỏ hơn tiền sử dụng đất phải nộp khi được giao đất ở thì người có đất bị thu hồi phải nộp phần tiền chênh lệch đó

     Theo quy định của Luật đất đai nếu người có đất thu hồi được bồi thường bằng đất, bằng nhà ở mà có nhu cầu được bồi thường bằng tiền thì sẽ có thể được bồi thường bằng tiền.

     Bài viết cùng chuyên mục:

• ​Điểm mới về cưỡng chế thu hồi đất theo Luật Đất đai năm 2024
• Từ 1/8/2024 được ghi nợ tiền sử dụng đất khi cấp sổ đỏ