1. Bảo quản thanh lý tài sản cưỡng chế thu hồi đất là gì?

     Cưỡng chế thu hồi đất là là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người sử dụng đất hoặc thu lại đất của người đang sử dụng đất hoặc thu lại đất đang được Nhà nước giao quản lý. (theo khoản 35 điều 3 Luật đất đai 2024)

     Bảo quản thanh lý tài sản cưỡng chế thu hồi đất là quá trình quản lý, gìn giữ và xử lý tài sản của người bị cưỡng chế khi thực hiện thu hồi đất. Khi đất bị thu hồi theo quy định pháp luật, các tài sản trên đất như nhà cửa, vật dụng, cây trồng phải được kiểm kê, bảo quản và sau đó tiến hành thanh lý (bán, chuyển nhượng hoặc tiêu hủy) theo quy định. Việc này nhằm đảm bảo tài sản không bị lãng phí, thất thoát và quyền lợi của các bên liên quan được bảo vệ.

2. Cơ quan có trách nhiệm bảo quản tài sản cưỡng chế

     Khi thực hiện cưỡng chế thu hồi đất mà người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản thì Ban cưỡng chế thu hồi đất giao tài sản cho các cơ quan sau để thực hiện bảo quản:

• Kho bạc Nhà nước bảo quản đối với tài sản là tiền mặt, vàng, bạc, kim khí quý, đá quý, ngoại tệ;
• Cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành quản lý các tài sản như vật liệu nổ công nghiệp, công cụ hỗ trợ, vật có giá trị lịch sử, văn hóa, bảo vật quốc gia, cổ vật, hàng lâm sản quý hiếm;
• Đối với tài sản cây lâu năm hoặc rừng cây sau khi đốn hạ, thu hoạch được, cây cảnh có giá trị cao, động vật quý hiếm cần được bảo vệ thì giao cơ quan kiểm lâm tại địa phương hoặc giao cơ quan có chức năng quản lý về nông nghiệp để quản lý;
• Các tài sản còn lại không thuộc ba trường hợp trên do Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm bảo quản;

​     Có thể thấy, trách nhiệm bảo quản tài sản cưỡng chế thu hồi đất được phân công rõ ràng cho các cơ quan nhà nước chuyên ngành tương ứng với từng đối tượng tài sản cụ thể. Từ đó giúp tài sản được bảo quản một cách tốt nhất, tránh làm thất thoát, hư hỏng hay thất thoát tài sản của người bị cưỡng chế thu hồi đất.

​3. Quy trình về bàn giao bảo quản tài sản sau cưỡng chế thu hồi đất

     Việc bàn giao tài sản cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện như sau:

• Ban cưỡng chế thu hồi đất phải lập biên bản, trong biên bản ghi rõ: họ và tên người chủ trì thực hiện quyết định cưỡng chế, cá nhân, đại diện tổ chức bị cưỡng chế, người được giao bảo quản tài sản, người chứng kiến việc bàn giao; số lượng, tình trạng (chất lượng) tài sản; quyền và nghĩa vụ của người được giao bảo quản tài sản; thời gian bàn giao bảo quản;
• Trưởng ban cưỡng chế thu hồi đất, người được giao bảo quản tài sản, cá nhân, đại diện tổ chức bị cưỡng chế, người chứng kiến ký tên vào biên bản. Biên bản có nhiều tờ thì phải ký vào từng tờ biên bản. Trong trường hợp có người vắng mặt hoặc có mặt mà từ chối ký biên bản thì việc đó phải ghi vào biên bản và nêu rõ lý do. Biên bản được giao cho người được giao bảo quản tài sản, cá nhân, đại diện tổ chức bị cưỡng chế, người chứng kiến và người chủ trì thực hiện kê biên mỗi người giữ 01 bản;
• Chi phí bảo quản tài sản (nếu có) do chủ sở hữu chịu trách nhiệm thanh toán và được trừ vào tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước khi chi trả cho người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản;
• Người được giao bảo quản tài sản gây hư hỏng, đánh tráo, làm mất hoặc hủy hoại tài sản thì phải chịu trách nhiệm bồi thường và tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật;
• Đối với những tài sản dễ bị hư hỏng, cháy nổ có giá trị lớn mà thuộc đối tượng phải mua bảo hiểm theo quy định của pháp luật về bảo hiểm thì đơn vị được giao bảo quản tài sản thực hiện mua bảo hiểm, chủ sở hữu tài sản có trách nhiệm thanh toán phí mua bảo hiểm khi nhận lại tài sản.

     Như vậy, quy trình bảo quản và bàn giao tài sản cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện chặt chẽ, minh bạch và có sự giám sát của các bên liên quan. Việc lập biên bản chi tiết và ký kết đầy đủ giúp đảm bảo tính pháp lý, tránh sai sót hoặc tranh chấp về sau. Đồng thời, trách nhiệm bảo quản tài sản và chi phí liên quan được quy định rõ ràng, đảm bảo quyền lợi của chủ sở hữu tài sản. Trường hợp vi phạm trong bảo quản sẽ chịu trách nhiệm bồi thường và xử lý theo pháp luật, nhằm duy trì tính nghiêm minh trong quá trình cưỡng chế (theo khoản 2 điều 38 nghị định 102/2024/ NĐ-CP)

• Sau khi thực hiện bàn giao tài sản ban cưỡng chế thu hồi đất gửi thông báo cho chủ sở hữu tài sản đến nhận tài sản
• Thời hạn nhận tài sản là trong 60 ngày;

     Như vậy, sau khi bàn giao tài sản, Ban cưỡng chế thu hồi đất có trách nhiệm thông báo cho chủ sở hữu đến nhận tài sản trong thời hạn 60 ngày. Nếu quá thời hạn 60 ngày mà chủ sở hữu tài sản không đến nhận tài sản theo thông báo thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành thanh lý tài sản.

5. Thanh lý tài sản cưỡng chế thu hồi đất

• Quá thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được thông báo đến nhận tài sản mà cá nhân, tổ chức có tài sản không đến nhận thì tài sản đó được bán đấu giá theo quy định của pháp luật, số tiền thu được, sau khi trừ các chi phí cho việc vận chuyển, trông giữ, bảo quản, xử lý, bán đấu giá tài sản, mua bảo hiểm đối với tài sản được gửi tiết kiệm loại không kỳ hạn tại tổ chức tín dụng và thông báo cho cá nhân, tổ chức có tài sản biết để nhận khoản tiền đó.
• Đối với tài sản hư hỏng và không còn giá trị, Ban cưỡng chế thu hồi đất tổ chức tiêu hủy theo quy định của pháp luật và lập biên bản ghi rõ hiện trạng của tài sản trước khi tiêu hủy.

Câu hỏi 1: Chủ sở hữu tài sản không nhận bàn giao tài sản cưỡng chế có phải đóng phí bảo quản tài sản không?

     Theo quy định hiện nay, trong quá trình bảo quản tài sản cưỡng chế nếu có phát sinh chi phí bảo quản tài sản thì chủ sở hữu phải thanh toán chi phí này.

Câu hỏi 2: Chủ sử dụng đất có được nhận bàn giao tài sản cưỡng chế thay chủ sở hữu tài sản không?

     Trong trường hợp chủ sử dụng đất và chủ sở hữu tài sản trên đất là hai người khác nhau thì chủ sở hữu tài sản mới có quyền được nhận bàn giao tài sản cưỡng chế.

​     Bài viết cùng chuyên mục 

• Người bị thu hồi đất nông nghiệp có thể được bồi thường bằng đất ở từ 1/8/2024
• Điều kiện được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất 2024 có gì mới?