Câu trả lời của Luật sư:

    Chào bạn, Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về người lao động bị ung thư được nghỉ hưu sớm không, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về vấn đề này như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Luật Bảo Hiểm Xã Hội năm 2014
• Bộ luật lao động 2019
• NGHỊ ĐỊNH 135/2020/NĐ-CP QUY ĐỊNH VỀ TUỔI NGHỈ HƯU TỪ 2021

1. Người lao động bị ung thư được nghỉ hưu sớm không

    Ung thư được biết đến là một trong những loại bệnh khó chữa nhất hiện nay. Người bị mắc bệnh ung thư sẽ bị ảnh hưởng tương đối nhiều đến sức khỏe dẫn đến khả năng lao động cũng bị ảnh hưởng đáng kể. Bên cạnh đó, người bị ung thư còn phải dành rất nhiều thời gian để điều trị. Trước sự ảnh hưởng về thời gian và khả năng lao động của người căn bệnh này đối với người mắc bệnh, có nhiều người lao động băn khoăn và mong muốn được nghỉ hưu sớm hơn, trước tuổi do pháp luật quy định liệu có được không? 

1.1. Tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật

Điều 169, Bộ luật lao động 2019 quy định về tuổi nghỉ hưu như sau:

   Như vậy, hiện nay bên cạnh các trường hợp nghỉ hưu đúng tuổi, người  lao động có thể nghỉ hưu sớm hơn hoặc muộn hơn khi đáp ứng được một số điều kiện nhất định theo quy định của pháp luật.

1.2. Điều kiện để người lao động nghỉ hưu trước tuổi

      Trường hợp người lao động được nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường của người lao động theo khoản 3 Điều 169 của Bộ luật Lao động được quy định tại Điều 5 Nghị định 135/2020/NĐ-CP  cụ thể như sau:

     Người lao động thuộc các trường hợp dưới đây có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 05 tuổi so với tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Điều 4 của Nghị định này tại thời điểm nghỉ hưu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác:

• Người lao động có từ đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành.
• Người lao động có từ đủ 15 năm trở lên làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 01 tháng 01 năm 2021. Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành danh mục vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
• Người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.
• Người lao động có tổng thời gian làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và thời gian làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 01 tháng 01 năm 2021 do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành từ đủ 15 năm trở lên.

2. Chế độ bảo hiểm xã hội đối với người lao động mắc bệnh ung thư

    Đối với người lao động bị ung thư, trong trường hợp đủ điều kiện để nghỉ hưu trước tuổi người lao động sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng với mức lương hưu thấp hơn. Trường hợp không đủ điều kiện nghỉ hưu trước tuổi người lao động có thể lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần. Vậy mức hưởng đối với từng trường hợp này được quy định như thế nào? 

2.1. Trường hợp người lao động bị ung thư đủ điều kiện nghỉ hưu sớm. 

     Người lao động bị ung thư khi đáp ứng đủ điều kiện nghỉ hưu sớm theo quy định của pháp luật và tại thời điểm nghỉ hưu có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hàng tháng với mức thấp hơn so với người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu thông thường. Mức hưởng lương hưu của người lao động nghỉ hưu sớm được tính theo công thức sau:

 Lương hưu hàng tháng = Tỷ lệ hưởng x Bình quân tiền lương đóng BHXH

    Trong đó:

    - Mức bình quân tiền lương đóng BHXH được thực hiện theo quy định tại Điều 62 Luật bảo hiểm xã hội 2014, :

    - Tỷ lệ hưởng được tính như sau:

+ Đối với lao động nam:

• Nghỉ hưu trong năm 2021: Đóng đủ 19 năm BHXH thì được hưởng 45%.
• Nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi: Đóng đủ 20 năm BHXH thì được hưởng 45%.
• Sau đó, cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2%.
• Mức hưởng tối đa là 75%.
• Mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi bị giảm 2%; tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 06 tháng thì giảm là 1%, từ trên 06 tháng thì không giảm tỷ lệ %.

+ Đối với lao động nữ:

• Đóng đủ 15 năm BHXH thì được hưởng 45%.
• Sau đó, cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2%.
• Mức hưởng tối đa là 75%.
• Mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi bị giảm 2%; tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 06 tháng thì giảm là 1%, từ trên 06 tháng thì không giảm tỷ lệ %.

2.2. Trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội một lần

    Trường hợp người lao động bị ung thư mà không đủ điều kiện nghỉ hưu trước tuổi thì có thể lựa chọn việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Theo quy định tại Điều 60 Luật bảo hiểm xã hội 2014, người lao động đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế khi có yêu cầu thì sẽ được giải quyết chế độ hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần được thực hiện như sau:

• 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014;
• 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
• Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức hưởng bảo hiểm xã hội bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội.
• Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo quy định trên không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, trừ trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội một lần mà có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm.
• Thời điểm tính hưởng bảo hiểm xã hội một lần là thời điểm ghi trong quyết định của cơ quan bảo hiểm xã hội.

     Trường hợp của bà A đã đủ điều kiện để nghỉ hưu trước tuổi, nếu bà a chọn nghỉ hưu trước tuổi và hưởng lương hưu hàng tháng thì tỷ lệ hưởng lương hưu của bà A được tính như sau:

• 15 năm đóng BHXH được hưởng 45%
• 14 năm đóng BHXH còn lại được hưởng 14 x 2% = 28%
• Nghỉ hưu sớm 06 năm, bị giảm 6 x 2% = 12%

     Do đó, tổng tỷ lệ lương hưu của bà A = 45% + 28% - 12% = 61%

    Trong trường hợp bà A không muốn hưởng lương hưu hàng tháng thì hoàn toàn có thể gửi hồ sơ đề nghị hưởng bảo hiểm xã hội một lần để yêu cầu cơ quan bảo hiểm xã hội giải quyết.

     Người lao động khi đáp ứng đầy đủ các quy định về thời gian tham gia bảo hiểm xã hội và các điều kiện về môi trường làm việc hay điều kiện về suy giảm khả năng lao động thì có thể được nghỉ hưu trước tuổi từ 5 đến 10 năm hoặc nhiều hơn. 

    Đối với những trường hợp bị suy giảm khả năng lao động thì việc nghỉ hưu trước tuổi sẽ giúp người lao động đảm bảo sức khỏe và có thời gian cho việc nghỉ ngơi cũng như thời gian điều trị vết thương. Bên canh đó, cũng có những trường hợp người lao động đáp ứng điều kiện về môi trường làm việc để được nghỉ hưu sớm. Trong trường hợp này, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi đưa ra quyết định có nghỉ hưu sớm hay không bởi khi nghỉ hưu sớm hơn thì cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi người lao động sẽ bị trừ 2% tỷ lệ hưởng lương hưu. Ngoài ra, sau khi nghỉ nếu người lao động có mong muốn được làm việc lại thì việc tìm một công việc phù hợp có chế độ đãi ngộ tốt như môi trường cũ cũng không phải là việc dễ dàng.

    Do đó, người lao động cần dựa vào tình hình sức khỏe thực tế của bản thân, cân nhắc thật kỹ trước những điều được và mất để đưa ra quyết định đúng nhất về việc có nên nghỉ hưu sớm hay không.

    Sau khi Bộ luật lao động 2019 chính thức có hiệu lực, quy định về tuổi nghỉ hưu của người lao động cũng đã có những sự thay đổi và điều chỉnh hoàn toàn mới. Theo đó, Việt Nam chính thức thực hiện lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu đối với người lao động bắt đầu từ năm 2021, cụ thể đối với lao động làm việc trong điều kiện bình thường thì nam là đủ 60 tuổi 3 tháng; Nữ đủ 55 tuổi 4 tháng. Sau đó cứ mỗi năm tăng 3 tháng đối với lao động nam cho đến khi đủ 62  và tăng 4 tháng cho đến khi đủ 60 tuổi đối với lao động nữ. 

    Xuất phát từ lộ trinhg tăng tuổi nghỉ hưu đối với lao động bình thường dẫn đến việc xác định độ tuổi thấp nhất được nghỉ hưu của người lao động nghỉ hưu trước tuổi cũng có sự thay đổi qua các năm, cụ thể như sau:

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Nguyễn Kiều