Câu hỏi của bạn: Luật sư cho tôi hỏi, tôi định vay một người bạn số tiền 1.000.000 đồng, bạn tôi nói là sẽ cho vay với điều kiện phải trả số tiền lãi là 1.000.000 đồng/tháng. Bạn tôi tính mức lãi suất như vậy có đúng theo quy định của pháp luật không? Và như vậy có được gọi là cho vay nặng lãi không?

Câu trả lời của Luật sư:

1. Lãi suất là gì?

     Lãi suất là một khái niệm tài chính được sử dụng để mô tả tỷ lệ phần trăm của số tiền mà một người hoặc tổ chức nhận được hoặc phải trả dựa trên số tiền ban đầu được đầu tư hoặc vay mượn. Nó là một cách để đo lường giá trị thời gian của tiền và đánh giá rủi ro trong các giao dịch tài chính.

     Trong Bộ luật dân sự 2015, tại khoản 1 Điều 468 có quy định về mức tính lãi suất như sau:

Như vậy, các bên có thể thoả thuận với nhau về mức tính lãi suất, miễn sao lãi suất theo thoả thuận không vượt quá 20%/ năm của khoản tiền vay. 

2. Phân biệt chủ nợ 

     Đối với các chủ nợ là tổ chức tín dụng như ngân hàng, công ty tài chính, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân, đối với các chủ nợ này thì không chịu mức lãi suất trần là tối đa 20%/năm được quy định theo Bộ luật Dân sự 2015 mà các tổ chức tín dụng sẽ chịu sự điều chỉnh của Luật tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi, bổ sung năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

     Đối với các chủ nợ là cá nhân hoặc doanh nghiệp không phải là tổ chức tín dụng, giao dịch cho vay với các chủ nợ này thuộc phạm vi giao dịch dân sự và phải tuân theo quy định của Bộ luật dân sự 2015.

3. Thế nào là vay nặng lãi?

Điều 2 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP có quy định như sau:

     Điều 468 quy định mức lãi suất cao nhất mà các bên có thể tự thoả thuận đạt được là 20%, cho nên, người cho vay sẽ bị coi là cho vay nặng lãi khi phần trăm tiền lãi bằng 100% số tiền vay ban đầu trở lên.

     Áp dụng vào trong trường hợp trên, nếu bên cho vay cho vay 1.000.000 đồng, thì mức lãi suất cao nhất một năm mà bên cho vay có thể đòi là 20% của 1.000.000 đồng, tức là 200.000 đồng. Thế nhưng, bên cho vay đã đòi mức lãi suất 1.000.000 đồng/tháng, lên tới 12.000.000 đồng/năm, tức là đã vượt quá 100%/năm của khoản tiền vay ban đầu. Vậy là đã đủ điều kiện để được xem là cho vay nặng lãi, và theo quy định của pháp luật, số tiền lãi vượt quá 20% của số tiền vay ban đầu sẽ không có hiệu lực, và người vay không cần phải trả số tiền lãi vượt quá này.

4. Hỏi đáp về vay nặng lãi

Câu hỏi 1. Cho vay nặng lãi bị xử phạt như thế nào?

     Căn cứ theo quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi điểm i khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 quy định về tội cho vay nặng lãi như sau:

     Theo đó, tội cho vay nặng lãi có thể bị phạt tù cao nhất đến 03 năm, bị phạt tiền cao nhất đến 1.000.000.000 đồng.

Câu hỏi 2. Khi cho vay hai bên không có thoả thuận về mức lãi suất, nhưng khi đến hạn trả tiền mà bên cho vay đòi trả cả lãi suất thì có được không?

     Hợp đồng vay tài sản gồm hợp đồng vay có lãi suất và hợp đồng vay không có lãi suất. Trường hợp vay không có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả nợ hoặc trả không đầy đủ thì bên cho vay có quyền yêu cầu trả tiền lãi theo quy định tại khoản 4 Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, còn nếu hai bên không có thoả thuận vay có lãi ngay từ đầu, mà bên vay đã trả tiền đủ và đúng hạn, thì bên cho vay không được tự ý áp đặt mức lãi suất lên bên vay.

Câu hỏi 3. Hợp đồng vay tiền có cần công chứng không?

     Điều kiện để hợp đồng vay tiền phát sinh hiệu lực là

• Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
• Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
• Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

      Pháp luật Dân sự không yêu cầu hợp đồng vay tiền bắt buộc phải công chứng chứng thực, hợp đồng viết tay có đầy đủ chữ ký của các bên là đã có giá trị pháp lý. Tuy nhiên, các bên nên công chứng hợp đồng vay để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho bản thân khi sau này xảy ra tranh chấp.

      Bài viết liên quan:

• Dịch vụ soạn thảo hợp đồng
• Bị lừa đảo vay tiền qua zalo cần làm gì?
• Có cần phải trả nợ không khi người cho vay tiền đã chết
• Cảnh giác chiêu trò gọi video call để lừa vay tiền

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

Chuyên viên: Trần Bảo Ngọc