Câu trả lời của Luật sư:

1. Người có nhược điểm về thể chất, tâm thần được hiểu như thế nào?

     Người bị buộc tội là người có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi là những đối tượng đặc biệt, nếu người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời người bào chữa thì cơ quan THTT phải chỉ định người bào chữa cho họ. Việc bào chữa cho người có nhược điểm về thể chất, tâm thần hoặc người dưới 18 tuổi, bên cạnh những kỹ năng chung thì Luật sư cũng cần có những kỹ năng phù hợp với từng đối tượng mình nhận (hoặc được chỉ định) bào chữa trong quá trình giải quyết vụ án.

     - Người có nhược điểm về thể chất, tâm thần là người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, họ có thể là người do tình trạng thể chất (như mù, câm, điếc, tàn tật...) hoặc tinh thần mà không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi.

     - Người dưới 18 tuổi: Người dưới 18 tuổi là chủ thể của tội phạm, phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của BLHS 2015 là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi. Đây là lứa tuổi chưa trưởng thành, chưa có nhận thức đầy đủ nên pháp luật hình sự có những quy định riêng thể hiện tính nhân đạo khi xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội.

2. Những lưu ý khi bào chữa cho người có nhược điểm về thể chất, tâm thần

     Những đối tượng này đều có chung đặc điểm là hạn chế về mặt nhận thức, việc giao tiếp cũng khó khăn, có trạng thái tâm lý không ổn định, nhất là trong bối cảnh bị tạm giữ, tạm giam. Vì vậy, khi bào chữa cho người có nhược điểm về thể chất, tâm thần hoặc người dưới 18 tuổi, Luật sư cần lưu ý:

     - Nắm vững các quy định của pháp luật liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi người khuyết tật (Luật người khuyết tật năm 2010, các Nghị định hướng dẫn thi hành Luật người khuyết tật như Nghị định 28/2012/NĐ-CP, Nghị định 136/2013/NĐ-CP; các Thông tư của Bộ Lao động – Thương binh và xã hội...) hoặc các quy định của pháp luật liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi người dưới 18 tuổi để vận dụng phù hợp vào việc bào chữa;

     - Khi tiếp xúc với họ cần tỏ thái độ thân thiện, đồng cảm, chia sẻ để dễ tiếp cận và tạo ấn tượng tin cậy để tranh thủ được sự hợp tác, tạo thuận lợi cho việc tư vấn và bào chữa cho họ;

     - Cần thông qua người đại diện để tìm hiểu đặc điểm tâm lý, sở thích, khả năng của họ nhằm đưa ra phương án tiếp cận và bào chữa phù hợp;

     - Khi làm việc cần nói chậm, diễn tả các nội dung một cách đơn giản, dễ hiểu, có thể sử dụng hình vẽ minh họa hoặc các công cụ hỗ trợ như máy trợ thính, bảng chữ nổi cho người khiếm thị...

     - Tư vấn, hướng dẫn đầy đủ cho họ về những quyền dành riêng cho các đối tượng đặc biệt (như được có người đại diện khi tham gia tố tụng; được cơ quan THTT chỉ định người bào chữa nếu họ hoặc người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời Luật sư; được Luật sư thay mặt làm đơn kháng cáo bản án sơ thẩm...);

     - Phát hiện và kiến nghị kịp thời với cơ quan THTQT trong việc áp dụng các biện pháp tố tụng phù hợp được quy định riêng cho người dưới 18 tuổi như việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế việc tham gia tố tụng của người đại diện; hoạt động lấy lời khai, hỏi cung, đối chất người dưới 18 tuổi.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh