Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu     

      Giao dịch dân sự là hình thức phổ biến nhất của các quan hệ dân sự. Tuy nhiên, trong thực tiễn, không phải giao dịch dân sự nào cũng có hiệu lực pháp luật, mà có thể bị vô hiệu. Khi giao dịch dân sự vô hiệu, quyền và lợi ích của các bên tham gia giao dịch sẽ bị ảnh hưởng, đặc biệt là người thứ ba ngay tình. Trong bài viết này, tôi sẽ trình bày về các khái niệm cơ bản liên quan đến giao dịch dân sự vô hiệu và người thứ ba ngay tình, các quy định của Bộ luật dân sự 2015 về việc bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu.

1. Người thứ ba ngay tình là người như thế nào?

     Người thứ ba ngay tình là người tham gia giao dịch với người có quyền đối với tài sản không biết và không thể biết về việc giao dịch đó vô hiệu. Người thứ ba này phải có đầy đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự. Họ đã thực hiện nghĩa vụ và hưởng những quyền dân sự trong giao dịch do họ xác lập.

     Một số đặc điểm của người thứ ba ngay tình như sau:

• Không phải là bên tham gia giao dịch dân sự vô hiệu.
• Không biết và không thể biết về việc giao dịch đó vô hiệu.
• Có căn cứ hợp lý để tin rằng giao dịch đó có hiệu lực.

2. Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu theo quy định của pháp luật

   Theo quy định tại Điều 133 Bộ luật dân sự 2015 với các trường hợp như sau:

• Nếu giao dịch dân sự vô hiệu thì quyền lợi của người thứ ba ngay tình vẫn được bảo vệ, trừ một số trường hợp đặc biệt.

     Theo quy định tại khoản 1 Điều 133 Bộ luật dân sự năm 2015, trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký đã được chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp quy định tại Điều 167 của Bộ luật này. Điều 167 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về các trường hợp không được coi là người thứ ba ngay tình, cụ thể là:

• Người đã tham gia vào việc xác lập giao dịch vô hiệu;
• Người biết hoặc phải biết về việc giao dịch vô hiệu mà vẫn giao dịch;
• Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến giao dịch vô hiệu mà không thể hiện ý kiến phản đối giao dịch đó trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày biết hoặc có thể biết về việc giao dịch vô hiệu.

     Ví dụ, A bán nhà cho B, nhưng A không có quyền bán nhà đó. C là người mua nhà của B. Trong trường hợp này, nếu giao dịch bán nhà giữa A và B vô hiệu thì C vẫn được tiếp tục sở hữu nhà đó, trừ trường hợp nhà đó là động sản không phải đăng ký mà C có được thông qua hợp đồng không có đền bù hoặc nhà đó là động sản đã bị lấy cắp, bị mất hoặc bị chiếm hữu ngoài ý chí của chủ sở hữu.

• Người thứ ba ngay tình có quyền yêu cầu người tham gia giao dịch dân sự vô hiệu bồi thường thiệt hại, nếu có.

     Theo quy định tại khoản 2 Điều 133 Bộ luật dân sự năm 2015, người thứ ba ngay tình có quyền yêu cầu người tham gia giao dịch dân sự vô hiệu bồi thường thiệt hại, nếu có.

     Ví dụ, A bán nhà cho B, nhưng A không có quyền bán nhà đó. C là người mua nhà của B. Trong trường hợp này, nếu giao dịch bán nhà giữa A và B vô hiệu thì C có quyền yêu cầu A bồi thường thiệt hại, nếu C có thiệt hại.

     Tóm lại, pháp luật Việt Nam có quy định bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu. Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người thứ ba không phải là bên tham gia giao dịch dân sự vô hiệu, đồng thời cũng góp phần hạn chế các rủi ro pháp lý cho các bên tham gia giao dịch dân sự.

3. Điều kiện xác định người thứ ba ngay tình để được bảo vệ quyền lợi theo quy định?

     Để xác định một người là người thứ ba ngay tình trong một giao dịch dân sự vô hiệu, người đó phải đáp ứng các điều kiện sau:

• Trước khi tham gia giao dịch: Trước khi người thứ ba tham gia giao dịch, đã có một giao dịch dân sự khác được xác lập nhưng vô hiệu.
• Ngay tình: Người thứ ba phải tham gia giao dịch mà không biết hoặc không có lý do gì để biết về sự vô hiệu của giao dịch mà họ tham gia.
• Năng lực pháp luật và hành vi dân sự: Người thứ ba phải có đầy đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự.
• Thực hiện nghĩa vụ và hưởng quyền lợi: Người thứ ba đã thực hiện nghĩa vụ và hưởng quyền lợi theo giao dịch mà họ đã tham gia.
• Tài sản được phép lưu thông: Tài sản thực hiện giao dịch phải là những tài sản được phép lưu thông trên thị trường.
• Mục đích và nội dung của giao dịch: Mục đích và nội dung của giao dịch không được trái quy định của pháp luật và đạo đức xã hội.
• Trình tự xác lập giao dịch: Trình tự xác lập giao dịch phải tuân thủ đúng trình tự pháp luật.
• Yêu cầu hưởng tài sản hoặc bồi thường thiệt hại: Người thứ ba phải có yêu cầu được hưởng tài sản hoặc bồi thường thiệt hại khi tài sản giao dịch bị tịch thu sung quỹ Nhà nước, hoặc bị trả lại cho chủ sở hữu hoặc người chiếm hữu hợp pháp.

4. Hỏi đáp về Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu

Câu hỏi 1: Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu bao gồm những gì?

     Hậu quả pháp lý khi giao dịch dân sự bị xem là vô hiệu:

• Giao dịch vô hiệu không tạo ra, thay đổi hoặc kết thúc quyền lợi và nghĩa vụ dân sự của các bên từ thời điểm giao dịch được thiết lập.
• Trong trường hợp giao dịch vô hiệu, các bên cần phục hồi lại trạng thái ban đầu và trả lại cho nhau những gì đã nhận được.
• Nếu giao dịch đã được thực hiện hoàn toàn hoặc một phần, các bên không được tiếp tục thực hiện giao dịch và phải trả lại cho nhau những lợi ích vật chất đã nhận được.
• Nếu không thể trả lại bằng hiện vật, thì sẽ trả lại bằng giá trị tiền tệ.
• Bên nào thu được lợi nhuận mà không có lỗi trong việc thu hoạch lợi nhuận đó thì không cần phải trả lại.
• Bên nào có lỗi gây ra thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại.
• Tài sản giao dịch và lợi tức thu được có thể bị tịch thu vào quỹ nhà nước.
• Trong trường hợp có thiệt hại, mức độ bồi thường tương ứng với mức độ lỗi của mình. Nếu chỉ một bên có lỗi thì bên đó phải bồi thường thiệt hại cho bên kia.

Câu hỏi 2: Người thứ ba ngay tình có khả năng gặp những rủi ro gì?

     Những rủi ro mà người thứ ba ngay tình có thể gặp khi tham gia vào giao dịch dân sự vô hiệu:

• Không được bảo vệ: Nếu giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản không cần đăng ký đã được chuyển cho người thứ ba ngay tình, thì giao dịch với người thứ ba vẫn có giá trị. Tuy nhiên, nếu tài sản cần phải đăng ký mà chưa được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thì giao dịch với người thứ ba sẽ bị xem là vô hiệu.
• Mất quyền sở hữu: Có thể tài sản giao dịch sẽ bị tịch thu vào quỹ nhà nước, hoặc phải trả lại cho chủ sở hữu hoặc người chiếm hữu hợp pháp.
• Nghĩa vụ bồi thường: Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình, nếu giao dịch dân sự với người này không bị vô hiệu. Nhưng, chủ sở hữu có quyền yêu cầu chủ thể có lỗi trong việc giao dịch được thiết lập với người thứ ba phải hoàn trả chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại, nếu có.

Câu hỏi 3: Chủ sở hữu tài sản có được đòi lại tài sản đã chuyển giao cho người thứ ba ngay tình không?

     Theo Bộ luật dân sự 2015, người sở hữu tài sản có thể yêu cầu tài sản trở lại từ những người chiếm hữu hoặc sử dụng tài sản mà không có căn cứ pháp lý. 

     Tuy nhiên, có một số trường hợp mà người sở hữu không thể yêu cầu tài sản trở lại từ người thứ ba:

• Nếu tài sản không cần đăng ký quyền sở hữu và đã rời khỏi người sở hữu theo ý muốn của họ, người thứ ba chiếm hữu thông qua hợp đồng có đền bù với người không có quyền quyết định tài sản.
• Nếu tài sản cần đăng ký quyền sở hữu hoặc là bất động sản mà người chiếm hữu nhận được thông qua bán đấu giá hoặc giao dịch với người được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định là chủ sở hữu tài sản, nhưng sau đó người này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị huỷ, sửa.

Bài viết liên quan:

• Dịch vụ về thành lập công ty tại Bắc Giang thời gian chỉ từ 1 ngày
• Trường hợp nào được xác định là chiếm hữu không ngay tình
• Quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình theo quy định
• Tranh chấp với người chiếm hữu không ngay tình quyền sử dụng đất
• Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo là gì?

Liên hệ Luật sư tư vấn về: Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu.

Nếu bạn đang gặp vướng mắc về giao dịch dân sự mà không thể tự mình giải quyết được, thì bạn hãy gọi cho Luật Sư. Luật Sư luôn sẵn sàng đồng hành, chia sẻ, giúp đỡ, hỗ trợ tư vấn cho bạn về Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu. Bạn có thể liên hệ với Luật Sư theo những cách sau.

+ Luật sư tư vấn miễn phí qua tổng đài: 19006500 

+ Tư vấn qua Zalo: Số điện thoại zalo Luật sư: 0931191033

+ Tư vấn qua Email: Gửi câu hỏi tới địa chỉ Email: [email protected]

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!