Câu trả lời của Luật sư:

1. Quyền cung cấp chứng cứ để chứng minh mình vô tội của người bị buộc tội

     Trong quá trình giải quyết vụ án, trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về cơ quan có thẩm quyền THTT, người bị buộc tội có quyền nhưng không buộc phải chứng minh là mình vô tội. Tuy nhiên, bên cạnh những chứng cứ do cơ quan THTT thu thập được, pháp luật còn quy định những người tham gia tố tụng khác, cơ quan, tổ chức hoặc bất cứ cá nhân nào đều có thể đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử và trình bày những vấn đề có liên quan đến vụ án. Thực tiễn bào chữa bảo vệ cho thấy những chứng cứ do Luật sư thu thập, giao nộp cho cơ quan THTT cũng có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giải quyết vụ án và là một hoạt động không thể thiếu trong quá trình bào chữa bảo vệ mà Luật sư cần thực hiện.

2. Thu thập chứng cứ khi tiếp xúc với hồ sơ vụ án

     Để thực hiện quyển “thu thập, đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu” khi tiếp xúc với hồ sơ vụ án, Luật sư cần nghiên cứu kỹ để kiểm tra, đánh giá các chứng cứ buộc tội, các chứng cứ gỡ tội, các tình tiết về nhân thân người phạm tội, các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự do cơ quan THTT thu thập đã đầy đủ, bảo đảm tính hợp pháp, xác thực chưa? Có liên quan đến vụ án không? Đã đủ để giải quyết vụ án hình sự chưa? Việc thu thập các chứng cứ đó có bảo đảm sự khách quan, toàn diện không?

     Nếu thấy những chứng cứ đã được thu thập chưa bảo đảm những yêu cầu nói trên thì Luật sư cấn kiến nghị với cơ quan THTT để khắc phục và chủ động tiến hành việc thu thập chứng cứ, tài liệu, đồ vật phục vụ cho việc bào chữa, bảo vệ.

3. Thu thập chứng cứ phục vụ cho hoạt động bào chữa

     Để thu thập chứng cứ phục vụ cho hoạt động bào chữa bảo vệ, Luật sư “có quyền gặp người mà mình bào chữa, bị hại, người làm chứng và những người khác biệt về vụ án để hỏi, nghe họ trình bày về những vấn đề liên quan đến vụ án; đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử liên quan đến bào chữa”. Tùy từng giai đoạn tố tụng, khi thu thập được chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến việc bào chữa, Luật sư phải kịp thời giao cho cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để đưa vào hồ sơ vụ án giao chứng cứ gốc vì giữ lại các bản sao). Khi Luật sư cũng như những người tham gia tố tụng khác giao nộp chứng cứ, tài liệu, đồ vật cho Cơ quan đang thụ lý vụ án thì ĐTV, CBĐT phải lập biên bản giao nhận, đưa vào hồ sơ vụ án.

4. Lưu ý khi làm việc với các cơ quan, tổ chức đang nắm giữ tài liệu chứng cứ của vụ án

     Khi làm việc với các cơ quan, tổ chức, cá nhân đang nắm giữ các tài liệu, chứng cứ của vụ án, Luật sư cần khéo léo trong việc thuyết phục họ cung cấp (nêu rõ tính chất quan trọng, cần thiết của chứng cứ họ đang nắm giữ đối với việc giải quyết vụ án; giải thích việc cung cấp chứng cứ là nghĩa vụ pháp lý của công dân trong tố tụng hình sự; trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi từ chối cung cấp tài liệu mà không có lý do chính đáng…). Trường hợp các cơ quan, tổ chức, cá nhân được yêu cầu không hợp tác, từ chối cung cấp, không thể thu thập được chứng cứ, tài liệu, đổ vật liên quan đến việc bào chữa thi Luật sư cần gửi ngay văn bản đề nghị cơ quan có thẩm quyền THTT thu thập.

5. Áp dụng công nghệ thông tin trong thu thập chứng cứ

     Hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ thông tin, mạng internet cũng là một nguồn tư liệu phong phú để tìm hiểu các vấn đề mang tính khoa học liên quan đến vụ án; Luật sư cũng có thể sử dụng các thông tin trên mạng internet để phục vụ cho việc bào chữa, bảo vệ. Tuy nhiên, những thông tin trên mạng internet chỉ mang tính chất tham khảo, để được sử dụng làm chứng cứ thì phải được thu thập theo đúng thủ tục, trình tự do pháp luật tố tụng quy định. Vì vậy, khi phát hiện những thông tin mang tính khoa học có thể phục vụ cho việc bào chữa, bảo vệ, Luật sư cần kiến nghị cơ quan THTT trưng cầu giám định, lấy ý kiến chính thức của cơ quan chuyên môn có thẩm quyền.

     Văn bản kiến nghị gửi cơ quan THTT cần nêu rõ vấn đề cần lấy ý kiến của cơ quan chuyên môn; giá trị của thông tin đó đối với việc bào chữa, bảo vệ; nguồn thông tin đó lấy từ đâu, từ trang web nào, đường dẫn (link) của trang web đó... Trong trường hợp cần thiết có thể yêu cầu Thừa phát lại lập Vi bằng về trang web để bảo đảm căn cứ cho việc yêu cầu... 

6. Những chứng cứ nào mà Luật sư không được thu thập

     Trong quá trình thu thập chứng cứ, tài liệu, đồ vật phục vụ cho việc bào chữa, Luật sư không được thu thập những tài liệu, chứng cứ thuộc bí mật Nhà nước hoặc bí mật công tác. Nếu nhận thấy những tài liệu,chứng cứ này có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết vụ án thì phải kiến nghị cơ quan THTT thu thập. Việc sao chép, sử dụng những chứng cứ này phục vụ cho việc bào chữa, bảo vệ cần tuân thủ các quy định của pháp luật trong việc bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật công tác.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hải Quỳnh