Câu trả lời của Luật sư:

1. Những lưu ý khi Luật sư tham dự hỏi cung bị can đang bị tạm giữ, tạm giam

Khi tham dự hỏi cung bị can đang bị tạm giữ, tạm giam, Luật sư cần lưu ý những vấn đề sau:

     * Thứ nhất, trong buổi đầu tiên vào cơ sở giam giữ

    Buổi đầu tiên vào cơ sở giam giữ tham dự hỏi cung bị can, trước khi ĐTV lấy lời khai, Luật sư cần chủ động đề nghị ĐTV dành ít phút để giới thiệu về mình (tên, nơi làm việc, được ai mời hoặc được cơ quan nào cho định bào chữa cho bị can..).

     * Thứ hai, khi tham dự hỏi cung bị can, bị cáo đang bị tạm giam

     Khi tham dự hỏi cung bị can, bị cáo đang bị tạm giam, Luật sư cần lắng nghe ý kiến trình bày của họ, ghi tóm tắt nhanh những nội dung hỏi, đáp giữa ĐTV và bị can, bị cáo; chuẩn bị sẵn những câu hỏi thêm để sau khi kết thúc, đề nghị ĐTV cho hỏi thêm.

     Nếu được ĐTV đồng ý để tham gia hỏi, Luật sư cần đặt những câu hỏi ngắn gọn để tìm hiểu thêm nguyên nhân, bối cảnh, bản chất hành vi và các tình tiết cần làm rõ nhằm tìm hiểu đầy đủ vai trò của bị can trong vụ án, nguyện vọng của bị can để có hướng bào chữa phù hợp.

     Trong trường hợp phát hiện những lời khai là trong hồ sơ mâu thuẫn với những thông tin do bị can, bị cáo trực tiếp trao đổi với mình thì phải làm rõ từng điểm mâu thuẫn và tìm ra lý do dẫn đến những mâu thuẫn đó. Quá trình hỏi, đáp không được tạo cho bị mọi việc (ví dụ như đề nghị cho bị can được tại ngoại hoặc được đình chỉ điều tra..).

     * Thứ ba, khi tham dự các buổi làm việc, Luật sư cần chú ý những vấn đề sau

     Khi tham dự các buổi làm việc, Luật sư cần có thái độ ứng xử đúng mực, tôn trọng ĐTV, KSV. Nếu được sự đồng ý của ĐTV để Luật sư được hỏi thì cần tránh đặt câu hỏi có tính chất mớm cung; đề nghị ĐTV hoặc CBĐT ghi câu hỏi của Luật sư, câu trả lời của người bị hỏi vào biên bản ghi lời khai của họ.

     Khi kết thúc việc lấy lời khai, cần yêu cầu ĐTV hoặc CBĐT phải đọc lại hoặc đưa cho Luật sư đọc lại biên bản ghi lời khai. Sau khi xác nhận đúng nội dung câu hỏi của Luật sư, câu trả lời của người bị hỏi thì mới ký vào biên bản.

     Trường hợp biên bản ghi chưa đầy đủ, chưa chính xác nội dung câu hỏi và câu trả lời, Luật sư có quyền để nghị sửa đổi, bổ sung hoặc ghi ý kiến của mình vào cuối bản cung trước khi ký vào biên bản.

     * Thứ tư, khi tham gia buổi lấy lời khai, hỏi cung do ĐTV chủ trì

    Khi tham gia buổi lấy lời khai, hỏi cung do ĐTV chủ trì, bên cạnh việc hỏi bị can với sự đồng ý của ĐTV, Luật sư cần đề nghị ĐTV dành thời gian giải thích cho họ quy định của pháp luật về quyền trả lời hoặc không trả lời về một vấn đề mà ĐTV hỏi.

     Luật sư cũng cần thẳng thắn yêu cầu ĐTV đặt câu hỏi khác đối với câu hỏi ĐTV đã đưa ra mà Luật sư cho rằng với những câu hỏi đó mang tính chất mớm cung, bức cung.

     Khi kết thúc buổi làm việc, cần xem xét kỹ nội dung biên bản lấy lời khai, biên bản hỏi cung và yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung những nội dung ghi không đúng hoặc không đầy đủ trong biên bản trước khi ký tên xác nhận.

     * Thứ năm, sau các buổi làm việc với người bị buộc tội

     Sau các buổi làm việc với người bị buộc tội trong nhà tạm giữ, trại tạm giam, thông thường, thân nhân của họ thường để nghị Luật sư cho biết tình trạng giam giữ, sức khỏe và nhất là những việc mà cơ quan THTT đang điều tra đối với người thân của họ.

     Tuy nhiên, Luật sư chỉ nên thông báo cho họ tình trạng sức khỏe, nguyện vọng của người bị buộc tội (trong việc thăm nuôi, gửi đồ tiếp tế), những thông tin công khai về vụ án không nên trả lời những câu hỏi đi sâu vào tình tiết vụ án, nhất là tiết lộ những thông tin thuộc về bí mật điều tra mà mình biết khi thực hiện bào chữa.

     Thông qua việc gặp gỡ với thân nhân người bị buộc tội, Luật sư cũng cần để nghị họ phối hợp trong việc thu thập, xác minh, cung cấp tài liệu, vật chứng để làm rõ trách nhiệm hình sự của người bị buộc tội.

2. Quy định của pháp luật về vấn đề tham dự hỏi cung bị can đang bị tạm giữ, tạm giam

     Khi tham dự hỏi cung bị can đang bị tạm giữ, tạm giam , Luật sư cần tuân thủ các quy định sau đây:

     * Thứ nhất, về quyền lấy lời khai và hỏi cung

     Theo quy định của pháp luật thì “..nếu người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai, hỏi cung đồng ý thì được hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can. Sau mỗi lần lấy lời khai, hỏi cung của người có thẩm quyền kết thúc thì người bào chữa có thể hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can”. Trong trường hợp ĐTV đồng ý cho Luật sư được hỏi thì ĐTV hoặc CBĐT phải ghi câu hỏi của Luật sư, câu trả lời của bị can vào biên bản hỏi cung bị can.

     Luật sư cần dự kiến những câu hỏi bị can để sau khi ĐTV kết thúc việc hỏi thì đề nghị ĐTV cho hỏi thêm. Do chưa được tiếp cận với hồ sơ vụ án nên thông tin mà Luật sư thu thập được trong giai đoạn này chưa nhiều, vì vậy nội dung hỏi thêm cần tập trung vào các tình tiết mà Luật sư nắm bắt được trong quá trình dự cung, đặc biệt chú ý đến những tình tiết gỡ tội, tình tiết giảm nhẹ mà ĐTV vô tình hay cố ý bỏ qua hoặc hỏi lướt qua. Khi dự cung, Luật sư cần dành thời gian để nghe bị bị can trả lời câu hỏi, trình bày sự việc, không nên tranh luận với bị can hoặc nghe bị can trình bày về những nội dung không liên quan đến vụ án.

     Để chủ động, Luật sư cũng nên có văn bản đề xuất việc hỏi, nếu có thể thì dự kiến luôn các câu hỏi đề nghị được hỏi gửi Thủ trưởng CQĐT và ĐTV trước khi tham gia buổi hỏi cung, tránh việc đưa ra đề xuất hỏi bị can tại buổi hỏi cung nhưng không được ĐTV đồng ý, vì việc bị từ chối trước mặt bị can sẽ tạo ra tâm lý hoang mang, thiếu tin tưởng của bị can đối với Luật sư, ảnh hưởng đến sự hợp tác giữa bị can và Luật sư.

     * Thứ hai, các trường hợp Luật sư được tham dự hỏi cung bị can

    Cũng theo quy định của BLTTHS thì quyền hỏi bị can của Luật sư khi tham dự hỏi cung sẽ bao gồm 2 trường hợp:

          - Nếu hỏi bị can trong khi người có thẩm quyền tiến hành đang lấy lời khai, hỏi cung thì phải có sự đồng ý của người hỏi cung.

        - Nếu hỏi bị can sau khi ĐTV đã lấy lời khai, hỏi cung thì không cần phải có sự đồng ý của người hỏi cung.

     Tuy nhiên, để tránh việc ĐTV không dành thời gian cho Luật sư hỏi thêm sau khi hỏi cung xong, giao trả ngay bị can cho cơ sở giam giữ thì Luật sư cần trao đổi trước với ĐTV để tranh thủ sự hợp tác, hỗ trợ.

     Pháp luật hiện hành cũng chưa quy định câu hỏi của Luật sư, câu trả lời của bị can sau khi việc hỏi cung của ĐTV kết thúc thì ghi vào cuối tờ biên bản hỏi cung của ĐTV (sau phần chữ ký của những người có mặt) hay sẽ được ghi trong một Biên bản riêng? Ngoài chữ ký của Luật sư và của bị can thì ĐTV có ký vào Biên bản này không?...

     Tuy nhiên, thực tiễn hoạt động bào chữa cho thấy: Do chưa có hướng dẫn về việc Luật sư hỏi bị can sau khi ĐTV đã lấy lời khai, hỏi cung xong (không cần phải có sự đồng ý của người hỏi cung) và một số lý do khách quan khác nên quyền này cũng ít được các Luật sư sử dụng; các ĐTV cũng thường không đáp ứng yêu cầu này của Luật sư (nếu có).

     Vì vậy, Luật sư cần vận dụng linh hoạt, khéo léo để yêu cẩu ĐTV tôn trọng quyền này. Trong trường hợp không được ĐTV đáp ứng yêu cầu, Luật sư có thể khiếu nại với Thủ trưởng CQĐT hoặc để sau khi kết thúc điều tra, hồ sơ đã chuyển sang Viện kiểm sát sẽ hỏi bị can (khi đó việc vào cơ sở giam giữ không cần có sự hiện diện của ĐTV hay CBĐT nữa). 

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

 Chuyên viên: Hải Quỳnh