DI CHÚC HỢP PHÁP KHI NÀO?

Câu hỏi của bạn:

     Kính chào Luật sư! Xin Luật sư tư vấn giúp. Ông bà nội em có 6 người con, 2 trai 4 gái (một cô đã mất). Bố em là con trai trưởng, do tính tình không hợp nhau nên ông em khi còn sống có viết di chúc thừa kế đất đai cho chú út, khi ông viết di chúc bố em không biết. Di chúc được mang ra xã chứng thực nhưng chủ tịch xã không ký vì bảo không hợp pháp, phó chủ tịch là người nhà đã ký xác nhận cho bản di chúc đó. Hiện nay ông bà em đã mất gần được 10 năm rồi. Khi ông bà già ốm đau, bố mẹ em ở gần phải chăm sóc, chú em làm công an ở Hà Nội chỉ thỉnh thoảng về quê. Hàng năm, bố mẹ em vẫn phải đóng thuế đất đai, thuế ruộng đất là tài sản của ông bà để lại. Vừa rồi, chú em nghỉ hưu nên về đòi chia đất. Chú em nói đó là đất ông di chúc cho chú em, nên chú em có quyền cho ai thì cho bố em không có quyền gì cả, sổ đỏ và di chúc chú em cầm, nội dung bản di chúc bố em không được biết trong đó viết thế nào. Các cô con gái của ông bà cũng đòi chia tài sản miếng đất đó. Vậy kính mong luật sư tư vấn giùm cho em biết:      1. Di chúc của ông em viết có hợp pháp không ạ?      2. Theo như em được biết, khi ông em viết di chúc tính đến thời điểm này đã trên 10 năm thì di chúc có còn hiệu lực?

     Em xin cám ơn!

Câu trả lời của Luật sư:

     Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Phòng tư vấn luật qua email- Luật Toàn quốc. Chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn như sau: 

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật dân sự năm 2005
• Bộ luật dân sự năm 2015
• Nghị định 79/2007/NĐ-CP quy định về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký

Nội dung tư vấn về di chúc hợp pháp khi nào

     1. Di chúc hợp pháp khi nào?

     Theo như thông tin bạn cung cấp thì ông bà bạn mất gần được 10 năm rồi, xem xét thời gian đó vào khoảng năm 2008, khi này BLDS năm 2005 đang có hiệu lực thi hành. Tại Điều 652 BLDS năm 2005 quy định về di chúc hợp pháp như sau:

     “1. Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:      a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;      b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.      2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.      3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.      4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.      5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực.” [caption id="attachment_72595" align="aligncenter" width="428"] Di chúc hợp pháp khi nào?[/caption]

     Khi còn sống ông bạn đã viết di chúc và được Phó chủ tịch là ký xác nhận chứng thực cho bản di chúc. Thời gian đó thẩm quyền chứng thực chữ ký đang được quy định tại Nghị định 79/2007/NĐ-CP, khoản 2 Điều 5 quy định:

     “Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi là Uỷ ban nhân dân cấp xã) có thẩm quyền và trách nhiệm:      a) Chứng thực bản sao từ bản chính các giấy tờ, văn bản bằng tiếng Việt;      b) Chứng thực chữ ký trong các giấy tờ, văn bản bằng tiếng Việt.

     Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã thực hiện chứng thực các việc theo quy định tại khoản 2 Điều này và đóng dấu của Uỷ ban nhân dân cấp xã.”

      Như vậy, Phó chủ tịch UBND cấp xã vẫn có thẩm quyền thực hiện việc chứng thực chữ ký trong di chúc của ông bạn. Tuy nhiên, bạn có đề cập là Phó chủ tịch UBND cấp xã là người nhà nhưng không nói rõ có mối quan hệ như nào. Theo Điều 659 BLDS năm 2005 thì người không được chứng thực di chúc có:

• Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;
• Người có cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con là người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật;
• Người có quyền, nghĩa vụ về tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

     Bạn xem xét đối chiếu mối quan hệ trong trường hợp của gia đình mình, ông bạn là công dân hoàn toàn đủ năng lực hành vi dân sự để định đoạt tài sản của mình, việc ông bạn lập di chúc sẽ được coi là hợp pháp nếu thỏa mãn các điều kiện mà BLDS đã quy định.

     2. Hiệu lực của di chúc

      Về hiệu lực của di chúc, theo quy định tại Điều 667 BLDS 2005 cũng như Điều 643 BLDS 2015 thì di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế, thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết, tức là từ thời điểm ông bạn mất thì di chúc phát sinh hiệu lực. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

• Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
• Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

     Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực. Như vậy, hiệu lực của di chúc không phụ thuộc vào thời gian lập di chúc hay thời gian thực hiện di chúc, nếu di chúc của ông bạn hợp pháp thì sau 10 năm di chúc vẫn phát sinh hiệu lực pháp luật.

     Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm bài viết:

• Điều kiện di chúc hợp pháp theo quy định mới nhất
• Nghi ngờ di chúc, văn bản tặng cho tài sản có chứng thực là không hợp pháp thì phải làm gì?

     Để được tư vấn chi tiết về di chúc hợp pháp khi nào, quý khách vui lòng liên hệ tới tổng đài tư vấn pháp luật dân sự 24/7: 19006500 để được tư vấn chi tiết hoặc gửi câu hỏi về Email: [email protected]. Chúng tôi sẽ giải đáp toàn bộ câu hỏi của quý khách một cách tốt nhất.      Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn.