THỦ TỤC KHAI SINH CHO CON MANG HỌ MẸ

Câu trả lời của Luật sư:

      Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và đặt câu hỏi về thủ tục khai sinh cho con mang họ mẹ; chúng tôi xin được tư vấn về thủ tục khai sinh cho con mang họ mẹ như sau:

Căn cứ pháp lý:

• BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015;
• Luật Hôn nhân và gia đình 2014;
• Luật hộ tịch 2014;
• Nghị định 123/2015 NĐ-CP hướng dẫn Luật hộ tịch;

1. Thủ tục khai sinh cho con mang họ mẹ được hiểu như thế nào?

     Mặc dù pháp luật không có quy định bắt buộc, tuy nhiên, theo phong tục của người Việt Nam từ xưa đến nay, con sinh ra thường mang họ cha chứ không mang họ mẹ. 

     Vậy trong trường hợp đứa trẻ sinh ra không được người cha thừa nhận hoặc không xác định được cha là ai thì có thể được đăng kí khai sinh không? Trong trường hợp này có thể khai sinh cho trẻ mang họ mẹ được không? Thủ tục khai sinh cho con mang họ mẹ như thế nào?

2. Quyền được khai sinh của trẻ em

      Khai sinh là một trong những sự kiện hộ tịch để xác định đứa trẻ là thực thể của tự nhiên, của xã hội và là thủ tục pháp lý đầu tiên do cha mẹ hoặc người giám hộ thực hiện cho đứa trẻ vừa sinh ra. Cha mẹ hoặc người giám hộ có nghĩa vụ khai báo và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận đứa trẻ được sinh.

2.1 Quyền được khai sinh

Điều 30 BLDS 2015 quy định như sau:

      Khai sinh chính là sự kiện pháp lý để chứng minh một người được sinh ra và tồn tại, giấy khai sinh sinh chính là căn cứ pháp lý cho người vừa sinh ra tồn tại trong xã hội gắn liền với quyền nhân thân của con người. Vì vậy, bất kỳ trẻ em nào sinh ra đều có quyền được khai sinh

2.2 Trách nhiệm khai sinh cho con

      Điều 15 Luật Hộ tịch cũng quy định, cha, mẹ phải có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho con trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh con. Cụ thể:

       Có thể thấy, khai sinh cho trẻ không chỉ là quyền lợi của mỗi cá nhân ngay sau khi được sinh ra mà còn là trách nhiệm của cha, mẹ hoặc ông, bà, người thân thích, cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ thậm chí cả công chức tư pháp, hộ tịch.

       Vì vậy, với trường hợp của bạn dù bố của con bạn đang trong quan hệ hôn nhân với người khác và không thừa nhận con chung với bạn, nhưng quyền được khai sinh là quyền của con bạn, nên con bạn vẫn được đăng ký khai sinh theo quy định pháp luật.

3. Thủ tục khai sinh cho con mang họ mẹ

      Theo như thông tin bạn cung cấp, bạn và bố của bé không có đăng ký kết hôn, bố của bé đang trong quan hệ hôn nhân và có gia đình riêng, hiện tại không thừa nhận con do bạn sinh ra. Trong trường hợp này, bạn hoàn toàn có thể khai sinh cho con theo họ mẹ theo hình thức khai sinh cho con chưa xác định được cha.

     Thủ tục thực hiện như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Theo quy định tại Điều 16 Luật Hộ tịch 2014, hồ sơ gồm có:

• Tờ khai đăng ký khai sinh;
• Giấy chứng sinh (bản chính). Nếu không có giấy chứng sinh thì nộp văn bản của người làm chứng xác nhận về việc sinh. Nếu không có người làm chứng thì phải có giấy cam đoan về việc sinh.
• Giấy tờ cần xuất trình: Căn cứ khoản 1 Điều 2 Nghị định 123/2015/NĐ-CP, giấy tờ bạn cần xuất trình là bản chính một trong các giấy tờ: Hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc giấy tờ khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn giá trị sử dụng để chứng minh về thân nhân. Và giấy tờ chứng minh nơi cư trú như sổ hộ khẩu, sổ tạm trú...

Bước 2: Nộp hồ sơ

     Tại Điều 3 Nghị định 123/2015/NĐ-CP, khi đi đăng ký khai sinh, bạn có thể nộp trực tiếp hồ sơ tại cơ quan đăng ký hộ tịch, gửi hồ sơ qua hệ thống bưu chính hoặc gửi hồ sơ theo hệ thống đăng ký hộ tịch trực tuyến.

     Số lượng: 01 bộ.

     Cơ quan có thẩm quyền thực hiện đăng ký khai sinh cho trẻ chưa xác định được cha là Ủy ban nhân dân cấp xã nơi trẻ đang cư trú.

Bước 3: Thực hiện khai sinh

      Ngay sau khi nhận được đầy đủ giấy tờ nêu trên, nếu thấy thông tin khai sinh đầy đủ, phù hợp, công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung khai sinh vào Sổ hộ tịch, cập nhật vào cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để lấy số định danh cá nhân.

     Về nội dung đăng ký khai sinh, khoản 1 Điều 14 Luật Hộ tịch quy định gồm: Thông tin của trẻ như họ, chữ đệm, tên, giới tính, ngày tháng, năm sinh, nơi sinh, quê quán, dân tộc, quốc tịch; thông tin về cha, mẹ của trẻ; số định danh cá nhân.

Trong đó, với trường hợp chưa xác định được cha thì khoản 2 Điều 15 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP nêu rõ:

Bước 4: Nhận giấy khai sinh

Công chức tư pháp - hộ tịch và người đi đăng ký khai sinh cùng ký tên vào Sổ hộ tịch. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp Giấy khai sinh cho trẻ.

Kết luận:

      Như vậy, nếu có con với người đã có gia đình, chính xác là đã đăng ký kết hôn với người khác thì con sinh ra vẫn được đảm bảo quyền được khai sinh, người mẹ có quyền và trách nhiệm đăng ký khai sinh cho con trong thời hạn 60 ngày từ ngày sinh con. Khai sin là quyền của mỗi cá nhân sinh ra, là sự kiện pháp lý cho sự tồn tại của mỗi người, vì vậy trong hoàn cảnh nào pháp luật cũng đảm bảo lợi ích của trẻ em được sinh ra được khai sinh. 

     Nguyên tắc của hôn nhân và gia đình được pháp luật bảo vệ, tôn trọng và ghi nhận tại Khoản 1 Điều 2 Luật Hôn nhân và gia đình như sau: Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.

      Đồng thời, việc người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ là hành vi bị nghiêm cấm nêu tại Điều 5 Luật hôn nhân và gia đình.

Theo đó, trường hợp của bạn có thể bị xử phạt như sau:

Thứ nhất, xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP:

- Thứ hai, truy cứu trách nhiệm hình sự:

• Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
• Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

• Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;
• Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.

     Theo đó đối với hành vi sống chung như vợ chồng với người đã đăng ký kết hôn thì tùy từng mức độ và hậu quả sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

     Luật Toàn Quốc xin cảm ơn./.

Chuyên viên: Minh Huyền