Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế không ?

Câu hỏi của bạn: 

     Kính gửi luật sư: Mẹ em có 1 ngôi nhà trên diện tích khoảng 1000 nhưng ngôi nhà được chia làm 3 gian. Do mẹ em sống độc thân không lấy chông nên không có con đẻ mà chỉ có 3 người con nuôi ( 2 người con gái và em là con trai. Em được mẹ nhận nuôi từ năm em lên 5 tuổi nhưng không đăng ký nhưng 2 người chị gái lại được mẹ em đăng ký). Cách đây vài tháng mẹ em đột ngột qua đời mà không để lại di chúc. Vậy xin cho em hỏi em có được hưởng thừa kế của mẹ em hay không? và cụ thể được hưởng bao nhiêu ?

Câu trả lời của Luật sư:

      Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Phòng tư vấn luật qua email- Luật Toàn Quốc. Chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn như sau: 

Căn cứ pháp lý: 

• Bộ luật dân sự năm 2015

Nội dung tư vấn: Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế không ?

1. Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế không ?

Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản." [caption id="attachment_66249" align="aligncenter" width="388"] Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế[/caption]

     Theo quy định tại điều 651 thì người thừa kế theo pháp luật được chia làm 3 hàng thừa kế theo tứ tự nhất định. Một đặc điểm dễ nhận thấy của người thừa kế theo pháp luật là họ đều là những người thân thích người để lại di sản.

     Dưới góc độ là câu hỏi của bạn, ta có thể thấy hàng thừa kế thứ nhất mà BLDS năm 2015 quy đinh bao gồm: " a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;". Với quy định này có thể khảng định con nuôi của người để lại di sản hoàn toàn có quyền được thừa kế di sản của người chế.

     Tuy nhiên tại điều 50 của luật nuôi con nuôi năm 2010 quy định như sau: 

     Điều 50. Điều khoản chuyển tiếp

1. Việc nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam với nhau trước ngày Luật này có hiệu lực mà chưa đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì được đăng ký trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực, nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:

a) Các bên có đủ điều kiện về nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật tại thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi;

b) Đến thời điểm Luật này có hiệu lực, quan hệ cha, mẹ và con vẫn đang tồn tại và cả hai bên còn sống;

c) Giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhau như cha mẹ và con.

2. Sau khi được đăng ký, quan hệ nuôi con nuôi quy định tại khoản 1 điều này có giá trị pháp lý kể từ thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi.

3. Chính phủ quy định chi tiết thủ tục đăng ký nuôi con nuôi quy định tại điều này, bảo đảm thuận lợi và phù hợp với điều kiện thực tế của nhân dân ở các vùng, miền.

     Theo quy định trên, việc nuôi con nuôi phát sinh trước ngày 01/01/2011 thì phải đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thời hạn 05 năm kể từ ngày 01/01/2011. Khi đã được pháp luật công nhận việc nuôi con nuôi thì hai bên trong quan hệ nuôi sẽ có các quyền lợi và nghĩa vụ đối với nhau theo quy định của pháp luật, trong đó có quyền thừa kế di sản của nhau.

     Trong câu hỏi của bạn thì bạn lại nói mẹ bạn không đăng ký việc nuôi con nuôi khi nhận nuôi bạn. Hiện nay mẹ bạn đã mất do đó có thể khảng định bạn không được hưởng di sản mà mẹ bạn để lại vì về mặt pháp luật bạn và mẹ bạn chưa được pháp luật thừa nhận là quan hệ mẹ con của nhau. 

2. Thủ tục và hồ sơ đăng ký con nuôi

a. Hồ sơ đăng ký việc nuôi con nuôi thực tế

     Người nhận con nuôi phải làm Tờ khai đăng ký nuôi con nuôi thực tế và nộp cho Ủy ban nhân dân cấp xã, nơi người đó thường trú. Trong Tờ khai cần ghi rõ ngày, tháng, năm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi trên thực tế, có chữ ký của ít nhất hai người làm chứng. 

     Kèm theo Tờ khai phải có các giấy tờ sau đây: 

• Bản sao Giấy chứng minh nhân dân và sổ hộ khẩu của người nhận con nuôi; 
• Bản sao Giấy chứng minh nhân dân hoặc Giấy khai sinh của người được nhận làm con nuôi; 
• Bản sao Giấy chứng nhận kết hôn của người nhận con nuôi, nếu có; 
• Giấy tờ, tài liệu khác để chứng minh về việc nuôi con nuôi, nếu có. 

b. Thủ tục đăng ký việc nuôi con nuôi thực tế 

     Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, Ủy ban nhân dân cấp xã cử công chức tư pháp – hộ tịch phối hợp Công an xã tiến hành kiểm tra và xác minh; nếu cả người nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi đều còn sống, quan hệ cha mẹ và con giữa các bên vẫn đang tồn tại, các bên có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhau trên thực tế như cha mẹ và con, thì Ủy ban nhân dân cấp xã đăng ký việc nuôi con nuôi. 

     Khi đăng ký việc nuôi con nuôi, cả người nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi đều phải có mặt. Công chức tư pháp – hộ tịch ghi vào Sổ đăng ký nuôi con nuôi và trao Giấy chứng nhận nuôi con nuôi cho các bên. 

     Bạn có thể tham khảo bài viết sau:

• Điều kiện nhận nuôi con nuôi theo quy định pháp luật hiện hành
• Hướng dẫn cách ghi giấy chứng nhận nuôi con nuôi

     Để được tư vấn chi tiết về Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế, quý khách vui lòng liên hệ tới tổng đài tư vấn pháp luật dân sự 24/7: 19006500 để được tư vấn chi tiết hoặc gửi câu hỏi về Email: [email protected]. Chúng tôi sẽ giải đáp toàn bộ câu hỏi của quý khách một cách tốt nhất.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn.