Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo về cho chúng tôi, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo như sau:

Nội dung tư vấn:

1. Mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo được hiểu như thế nào?

    Lừa đảo là hành vi gian dối nhằm làm người khác tin để thực hiện những mục đích vụ lợi trái pháp luật. Động cơ của người thực hiện hành vi lừa đảo là nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác hoặc làm cho người khác hiểu sai sự thật mà tin tưởng làm theo.

     Mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo là một hình thức lừa đảo khá phổ biến hiện nay; theo đó, các đối tượng lừa đảo sẽ tự nhận là nhân viên ngân hàng để đưa ra các yêu cầu để khách hàng tin tưởng làm theo như việc yêu cầu cung cấp các thông tin như số CCCD, địa chỉ, số tài khoản ngân hàng, khách hàng cần chuyển trước một khoản tiền để làm hồ sơ vay vốn, mở thẻ tín dụng... 

2. Thủ đoạn mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo

     Hiện nay, số lượng tội phạm mạng mạo danh ngân hàng để lừa đảo người dùng đang ngày càng tăng với những chiêu trò, thủ đoạn vô cùng tinh vi:

     Thứ nhất, các đối tượng sẽ xây dựng kịch bản, giả danh là nhân viên ngân hàng gọi điện thoại cho nạn nhân để cho vay tiền lãi suất thấp.

     Theo đó, các đối tượng sẽ thiết kế giao diện giả mạo các ngân hàng, sau đó mạo danh nhân viên ngân hàng đưa ra thông tin gian dối về việc ngân hàng cho vay vốn online với lãi suất 0%. Khách hàng nếu đồng ý vay phải đóng phí bảo hiểm tiền vay  tùy theo số tiền vay. Nếu khách hàng đồng ý vay thì đối tượng sẽ lấy thông tin khách để làm giả hồ sơ đồng ý cho vay vốn của ngân hàng; sau đó sẽ chặn số và khách hàng không thể liên lạc được.

     Thứ hai, các đối tượng sẽ mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo thông qua hình thức mở thẻ tín dụng.

     Đối tượng mạo danh nhân viên của ngân hàng gọi điện thoại, nhắn tin, gửi email lừa đảo thu phí mở thẻ tín dụng giả nhằm chiếm đoạt tiền của khách hàng. Các đối tượng này sẽ sử dụng các thiết bị viễn thông, đa phương tiện như: Lập trang web, gửi thư điện tử gắn với tên thương hiệu của ngân hàng; gọi điện thoại, gửi tin nhắn, email tự xưng là nhân viên ngân hàng để tiếp thị, chào mời khách hàng mở thẻ tín dụng với nhiều ưu đãi lớn ví dụ như hạn mức lên đến 30 triệu đồng, miễn lãi suất trong 3 năm…

     Đồng thời, những đối tượng này còn hướng dẫn khách hàng thực hiện các bước theo trong quy trình cấp thẻ tín dụng khá chuyên nghiệp. Khách hàng sẽ nhận được nội dung thông báo: “đã được ngân hàng phê duyệt 1 khoản vay tín chấp hoặc 1 thẻ tín dụng”. Sau đó, các đối tượng gian lận chuyển 1 tấm thẻ nhựa đến khách hàng bằng đường bưu điện và yêu cầu người nhận trả phí phát hành thẻ với số tiền nhất định. Sau khi nhận được tiền, các số điện thoại đã liên hệ với khách hàng đều mất tín hiệu. Thẻ tín dụng giả thường được làm bằng tấm nhựa bình thường, có thông tin sơ sài, mẫu mã kém thẩm mỹ, có các thông tin cố tình bắt chước logo và mẫu mã của các tổ chức thẻ tín dụng quốc tế và ngân hàng.

     Thứ ba, các đối tượng mạo danh ngân hàng sẽ gửi cho bị hại một tin nhắn với nội dung về việc họ đã mở dịch vụ tài chính với mức phí có thể lên đến từ 2- 3 triệu đồng/ tháng; và nếu khách hàng muốn hủy thì phải kick vào một đường link hoặc các đối tượng sẽ gọi điện, nhắn tin cho những người bị hại và thông báo tài khoản của khách hàng đang có những dấu hiệu bất thường, tài khoản đang bị trừ phí một số tiền lớn hàng tháng, hoặc có những biến động về tài khoản… Sau đó, các đối tượng này sẽ gửi cho khách hàng những đường link để hủy đăng ký dịch vụ… Nhưng thực chất, đây là đường link giả mạo, các bạn tuyệt đối không được truy cập vào đường link này, tuyệt đối không cung cấp bất kỳ thông tin gì liên quan như số căn cước công dân, mật khẩu tài khoản, mã OTP, và các thông tin liên quan khác để tránh bị lợi dụng lừa đảo chiếm đoạt tiền trong tài khoản.

     Thứ tư, Giả mạo nhân viên ngân hàng kiểm tra số dư, giao dịch

     Đây cũng là một trong các hình thức lừa đảo qua ngân hàng phổ biến và tinh vi, các đối tượng này thường mạo danh là nhân viên của ngân hàng, sau đó gọi điện cho khách hàng để kiểm tra số dư trong tài khoản, kiểm tra các giao dịch của tài khoản, hoặc xử lý tình trạng tài khoản không nhận được tiền chuyển vào… Tiếp theo, các đối tượng này sẽ đọc tên và 6 số đầu tiên của thẻ ATM (6 số đầu của thẻ ATM thường rất dễ kiểm tra, do nó là dãy số ký hiệu nơi cung cấp thẻ…), tiếp theo họ sẽ yêu cầu người bị hại đọc tiếp dãy số còn lại trên thẻ ATM để xác nhận. Sau ngân hàng sẽ thông báo tin nhắn đến cho người bị hại gồm 6 chữ số (thực chất 6 chữ số này chính là mã OTP mà các đối tượng này đã thực hiện lệnh chuyển tiền trên tài khoản của người bị hại), yêu cầu người bị hại đọc tin nhắn thông báo để xác thực. Lúc này, nếu các bạn đọc dãy mã số OTP này thì khả năng bị mất hết tiền là rất cao.

3. Phải làm gì khi bị mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo?

3.1: Xác minh thông tin với ngân hàng

     Khi nhận được các tin nhắn, cuộc gọi liên quan có yêu cầu việc cung cấp các thông tin cá nhân như địa chỉ, số CCCD, số điện thoại...bạn tuyệt đối không được cung cấp thông tin. 

     Khi chẳng may nhấp vào link dán giả mạo, lừa đảo, thì bạn có thể liên hệ đến bộ phận hỗ trợ khách hàng của ngân hàng hoặc có thể ra ngay chi nhánh gần nhất để được hỗ trợ và xử lý. Điều này nhằm giúp kẻ gian không kịp hack thông tin của cá nhân và tất nhiên số tiền có trong tài khoản sẽ không bị thất thoát. 

     Bên cạnh đó, để tránh bị lừa đảo, người dùng nên tìm hiểu về link website của ngân hàng mình đang sử dụng. Cẩn thận hơn, bạn có thể lưu lại để đến lúc cần phải dùng đến. Từ đó, khi nhận được cuộc gọi hoặc tin nhắn lừa đảo, mạo danh nhân viên ngân hàng, bạn sẽ dễ dàng đối chiếu hai đường link lại với nhau. 

     Để tra cứu số điện thoại tổng đài của ngân hàng, bạn có thể vào ứng dụng banking trên điện thoại, sau đó vào phần hỗ trợ để lấy số điện thoại tổng đài của ngân hàng, hoặc vào website chính thức của ngân hàng để lấy số điện thoại tổng đài.

3.2: Gọi điện thoại trực tiếp qua đường dây nóng của cơ quan Công an

      Khi người dân phát hiện ra mình bị kẻ gian mạo danh là danh nhân viên ngân hàng lừa đảo thì hãy liên hệ ngay tới các cơ quan công an nơi gần nhất với bạn để được kịp thời hỗ trợ như sau:

      Người dân ở khu vực Hà Nội thì công an Thành phố Hà Nội khuyến cáo người dùng internet có thể trực tiếp gửi các đường link, tình huống lừa đảo hoặc nghi ngờ là lừa đảo đến địa chỉ:

• Đường dây nóng 113 và trang Facebook của Công an thành phố Hà Nội, địa chỉ https://www.facebook.com/ConganThuDo;
• Đường dây nóng Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao: Số điện thoại trực ban hình sự 069.234.8560 – Cục Cảnh sát hình sự.
• Địa chỉ https://canhbao.ncsc.gov.vn của Trang cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam.

    Đối với người dân tại Thành phố Hồ Chí Minh, người dân có thể gọi đến số điện thoại đường dây nóng 08.3864.0508 để thông tin, trình báo về chiếm đoạt tài sản, lừa đảo qua mạng.

4. Khuyến cáo nâng cao cảnh giác với chiêu trò mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo

     Để không trở thành nạn nhân của hành vi mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo, mọi người cần lưu ý một số khuyến cáo dưới dây:

     Thứ nhất, Chỉ nhận thông tin từ nguồn chính thức

     Nếu các bạn cần hỗ trợ giải quyết một vấn đề nào đó liên quan đến tài khoản ngân hàng của bạn thì các bạn nên liên hệ trực tiếp đến văn phòng giao dịch của các ngân hàng (trong giờ hành chính) hoặc liên hệ qua tổng đài chăm sóc khách hàng chính thức của các ngân hàng, tuyệt đối không gọi đến những số điện thoại lạ mà không phải là tổng đài của ngân hàng.

     Cảnh giác với điện thoại, tin nhắn, email xưng danh nhân viên để tiếp thị và hướng dẫn mở thẻ tín dụng không rõ ràng và yêu cầu phải chuyển khoản, thu phí mở thẻ, vay vốn. Bạn tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho người lạ để tránh bị kẻ gian lấy cắp thông tin cá nhân và sử dụng trái phép..

      Thứ hai, không click vào những link (liên kết) lạ

     Những đường link (liên kết) lạ mà không phải của ngân hàng (có một số website giả mạo gần giống với website của ngân hàng) là những chiêu lừa đảo mới qua tài khoản ngân hàng phổ biến, hoặc dù các ngân hàng cảnh báo hình thức lừa đảo mới này nhưng nhiều người vẫn bị sập bẫy.

     Các bạn khi vào một đường link nào mà yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân như số điện thoại, số căn cước công dân, số tài khoản...thì cần phải xác minh thông tin; cần nhìn kỹ từng ký tự trên website đó để đối chiếu, so sánh chính xác website của ngân hàng thì mới nhập thông tin số tài khoản và mật khẩu ngân hàng của mình vào.

     Khách hàng không truy cập và thực hiện giao dịch tín dụng trên các link, website lạ nhận được qua điện thoại, tin nhắn, email. Khách hàng cũng tuyệt đối không nạp tiền/chuyển khoản cho người lạ hoặc những người có dấu hiệu nghi vấn.

     Thứ ba, Không cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng

     Không cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng cho bất kỳ một ai, kể cả nhân viên của ngân hàng là cách phòng tránh bị lừa đảo qua ngân hàng hiệu quả, trừ những trường hợp các bạn liên hệ đến ngân hàng để hỗ trợ và lúc này nhân viên tư vấn của ngân hàng yêu cầu bạn cung cấp thông tin thì các bạn mới cung cấp thông tin.

     Ngân hàng không bao giờ yêu cầu khách hàng phải cung cấp thông tin cá nhân, các thông tin về mật khẩu, số điện thoại OTP… Do vậy, bất kỳ một trường hợp nào có số điện thoại lạ gọi vào máy điện thoại bạn và yêu cầu cung cấp các thông tin liên quan đến tài khoản ngân hàng thì các bạn tuyệt đối không cung cấp bất kỳ một thông tin liên quan nào để tránh bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

     Đồng thời, khách hàng cũng phải giữ bí mật thông tin bảo mật các dịch vụ Internet Banking và thẻ do ngân hàng cung cấp. Không cung cấp các thông tin bảo mật như mã PIN thẻ, mật khẩu truy cập, mật khẩu giao dịch một lần OTP, mật khẩu truy cập địa chỉ email cá nhân cho bất kỳ ai và dưới bất kỳ hình thức nào.

      Việc mở thẻ tín dụng tại các ngân hàng phải được thực hiện đầy đủ theo quy trình đảm bảo các bước chặt chẽ; không yêu cầu khách hàng nạp tiền/chuyển khoản hay thu phí khi tư vấn mở thẻ tín dụng. Phí thường niên (nếu có) sẽ được ghi nhận khi khách hàng kích hoạt thẻ thành công và sẽ được thể hiện trên nội dung sao kê gửi đến khách hàng.

     Mọi người cũng cần lưu ý, ngân hàng nào cũng có quy trình rõ ràng, chặt chẽ khi xét duyệt và giải ngân khoản vay. Ngân hàng cũng không yêu cầu khách hàng nạp tiền/chuyển khoản/ đưa tiền mặt hay thu phí mở hồ sơ vay vốn cho bất kỳ cá nhân nào, kể cả nhân viên ngân hàng. Do vậy, khi thấy dấu hiệu bất thường từ các đối tượng yêu cầu chuyển tiền đến tài khoản lạ, bạn phải đặc biệt lưu ý, vì rất có thể đó là lừa đảo.

     Người dân cũng cần cảnh giác với điện thoại, tin nhắn, email xưng danh nhân viên ngân hàng tiếp thị, hướng dẫn vay vốn không rõ ràng và yêu cầu phải chuyển khoản, thu phí mở thẻ, vay vốn. Đặc biệt, tuyệt đối không được cung cấp thông tin cá nhân cho người lạ để tránh bị các đối tượng xấu lấy cắp thông tin cá nhân và sử dụng trái phép. Khi có nhu cầu vay vốn, người dân cần tìm hiểu kỹ lưỡng, liên hệ những ngân hàng, đơn vị tài chính uy tín, tránh sập bẫy các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng.

     Đại diện các ngân hàng cũng khuyến cáo khách hàng không chia sẻ các thông tin cá nhân, thông tin dịch vụ ngân hàng, thông tin giao dịch ngân hàng… lên mạng xã hội để tránh bị đối tượng lừa đảo lợi dụng mạo danh ngân hàng hoặc nhân viên ngân hàng liên hệ, yêu cầu cung cấp thông tin nhằm thực hiện các hành vi lừa đảo, gian lận và chiếm đoạt tiền trong tài khoản khách hàng. Hiện nay, các ngân hàng đều có nhiều dịch vụ tiện ích để khách hàng có thể tự kiểm tra, theo dõi và phát hiện kịp thời các giao dịch, biến động tài khoản của mình. Do đó, khách hàng cần nâng cao ý thức tự bảo vệ tài sản trước những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi của đối tượng tội phạm công nghệ cao.  

5. Câu hỏi thường gặp về mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo

Câu hỏi 1: Luật sư cho tôi hỏi lừa đảo bằng hình thức mạo danh nhân viên ngân hàng có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? Tôi cảm ơn 

   Căn cứ theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017); hành vi lừa đảo trên có thể phải đối mặt với các mức hình phạt sau:

Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm; phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm trong trường hợp:

• Tài sản chiếm đoạt trị giá từ 2.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
• Tài sản chiếm đoạt trị giá dưới 2.000.000 đồng nhưng rơi vào các trường hợp: đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm; đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175, 290 Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ.

Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm trong trường hợp:

• Có tổ chức; có tính chất chuyên nghiệp;
• Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
• Tái phạm nguy hiểm;
• Dùng thủ đoạn xảo quyệt.

Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm trong trường hợp:

• Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
• Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh.

Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm trong trường hợp:

• Chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
• Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp.

    Như vậy, hành vi mạo danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu thuộc các trường hợp trên.

Câu hỏi 2: Để nâng cao cảnh giác trước các thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo nên làm gì?

• Cảnh giác với điện thoại, tin nhắn, email xưng danh nhân viên ngân hàng tiếp thị và hướng dẫn vay vốn không rõ ràng và yêu cầu phải chuyển khoản, thu phí mở thẻ, vay vốn;
• Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho người lạ để tránh bị kẻ gian lấy cắp thông tin cá nhân và sử dụng trái phép;
• Không truy cập và thực hiện giao dịch tín dụng trên các link, website lạ nhận được qua điện thoại, tin nhắn, email. Tuyệt đối không nạp tiền, chuyển tiền cho người lạ với nội dung để mở thẻ tín dụng, vay vốn ngân hàng hoặc có các dấu hiệu nghi ngờ khác.

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

                                                                                                           Chuyên viên: Nguyễn Anh