1. Độ tuổi chịu trách nhiệm trước pháp luật là gì?

     Độ tuổi chịu trách nhiệm trước pháp luật là thời điểm mà công dân Việt Nam phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý đối với những hành động có thể gây nguy hiểm cho xã hội mà họ gây ra. Sự chịu trách nhiệm theo độ tuổi được phân chia thành hai lĩnh vực chính, đó là độ tuổi chịu trách nhiệm trong lĩnh vực hình sự và độ tuổi chịu trách nhiệm trong lĩnh vực dân sự. Quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm trước pháp luật được xác định thông qua quá trình phát triển của nhận thức con người. Khi đạt đến độ tuổi quy định, công dân cần phải chịu trách nhiệm với các hành vi vi phạm pháp luật của chính họ.

2. Độ tuổi chịu trách nhiệm trước pháp luật trong lĩnh vực hình sự

     Luật hình sự năm 2015 được sửa đổi và bổ sung năm 2017, đặt ra các quy định rõ ràng về độ tuổi chịu trách nhiệm trong lĩnh vực hình sự. Theo điều 12 của luật này:

• Người từ đủ 16 tuổi trở lên sẽ chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội phạm.
• Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi, sẽ chịu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, đặc biệt là những tội phạm có tính cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

     Quy định trên đã quy định rõ ràng về độ tuổi chịu trách nhiệm trong lĩnh vực hình sự. Người từ đủ 16 tuổi trở lên sẽ phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý đối với mọi hành vi phạm tội, bao gồm cả những tội phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.

     Ngược lại, người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi, sẽ chịu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, nhấn mạnh vào tính cố ý và mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

3. Độ tuổi chịu tránh nhiệm trước pháp luật trong lĩnh vực dân sự

      Quy định về năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân, theo Điều 586 của Bộ luật dân sự năm 2015, được phân chia như sau:

•  Người từ đủ mười tám tuổi trở lên gây thiệt hại sẽ phải tự chịu trách nhiệm bồi thường.
•   Người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ sẽ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại. Trong trường hợp tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng, thì có thể lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật này.
•  Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại sẽ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.
•  Đối với người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiệt hại mà có người giám hộ, người giám hộ sẽ sử dụng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường, người giám hộ sẽ phải bồi thường bằng tài sản của mình. Trong trường hợp người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ, thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.

4. Hỏi đáp về độ tuổi chịu tránh nhiệm trước pháp luật theo quy định của pháp luật hiện hành

Câu hỏi 1: Trong trường hợp người chưa thành niên gây ra tội phạm, ai chịu trách nhiệm pháp lý, người chưa thành niên hay phụ huynh?

     Người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật Dân sự 2015.

     Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.

Câu hỏi 2: Quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm có thể được điều chỉnh hay sửa đổi theo thời gian không?

     Quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm có thể được điều chỉnh hoặc sửa đổi theo thời gian. Việc này thường phản ánh sự linh hoạt và thích ứng của hệ thống pháp luật với sự thay đổi trong xã hội và quan điểm về tuổi trưởng thành và trách nhiệm pháp lý.

     Các quốc gia thường xuyên xem xét và điều chỉnh quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm để đảm bảo rằng nó phản ánh đúng mức độ trưởng thành và khả năng hiểu biết của người trẻ, cũng như để đáp ứng các thách thức mới trong xã hội. Các biện pháp này có thể bao gồm việc tăng hoặc giảm độ tuổi chịu trách nhiệm, hoặc thậm chí là tạo ra các hệ thống đặc biệt để xử lý những trường hợp đặc biệt.

     Quyết định điều chỉnh quy định này thường được đưa ra sau khi đã có sự nghiên cứu kỹ lưỡng và thảo luận với các chuyên gia pháp lý, nhóm chuyên gia xã hội, và cộng đồng. Mục tiêu là đảm bảo rằng hệ thống pháp luật phản ánh đúng nhu cầu và giá trị của xã hội tại thời điểm đó.

Câu hỏi 3: Có sự khác biệt nào về độ tuổi chịu trách nhiệm trong lĩnh vực hình sự và lĩnh vực dân sự không?