Câu trả lời của Luật sư:

     Chào bạn, Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về rủi ro khi đứng tên mua xe trả góp cho người khác, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về rủi ro khi đứng tên mua xe trả góp cho người khác như sau:

Căn cứ pháp lý:

• BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015;

1. Mua xe trả góp là gì? 

     Mua xe trả góp là hình thức mua xe  nhưng bạn sẽ không cần phải trả toàn bộ số tiền giá trị xe mà chia nhỏ khoản phải thanh toán ra và trả đều theo từng tháng. Thường thì các đại lý, hãng xe máy liên kết với ngân hàng, công ty tài chính để cho khách hàng mua trả góp để kích thích nhu cầu mua sắm. Hình thức này áp dụng cho cả xe máy mới và xe máy cũ. 

     Bản chất của việc mua xe trả góp là người mua sẽ trả trước cho bên bán một số tiền nhất định, sau đó sẽ dùng chính chiếc xe mà mình mua để thế chấp tại ngân hàng hay các tổ chức tài chính (được gọi là bên cho vay) để vay số tiền còn lại và số tiền vay đó bên cho vay sẽ chuyển trực tiếp cho bên bán xe chứ không chuyển cho người mua xe. Đồng thời, người mua xe có nghĩa vụ trả góp hàng tháng bao gồm cả gốc và lãi của khoản tiền vay cho bên cho vay.

 2. Ưu và nhược điểm khi mua xe trả góp

     Thường với mỗi một vấn đề luôn tồn tại hai mặt song song đó là ưu điểm và nhược điểm và việc mua xe trả góp cũng vậy, cũng có những ưu và nhược điểm nhất định.

2.1 Ưu điểm

     Thứ nhất, khi mua xe máy trả góp, người mua chỉ cần trả trước một khoản tiền nhỏ so với giá trị chiếc xe là sẽ có xe chạy ngay để đáp ứng nhu cầu sử dụng hàng ngày, không còn phải chờ đợi thời gian dành dụm đủ tiền mới mua xe được nữa. Việc này giúp tiết kiệm được rất nhiều thời gian bởi để đủ khả năng tài chính sắm xe mới, có khi sẽ phải tiết kiệm chi tiêu trong cả năm tới vài năm trời.

     Thứ hai, người mua sẽ được tích lũy vốn để chuyển sang sử dụng cho nhu cầu khác bởi khi mua xe máy trả góp, chỉ cần trả trước khoảng 30% giá trị chiếc xe là đã có thể mua được ngay chiếc xe mong muốn rồi, không cần phải bỏ ra một lúc số tiền lên tới nhiều chục triệu đồng mới được sở hữu chiếc xe đó nữa. Phần tiền còn lại có thể chuyển sang tiêu dùng cho các vấn đề cần thiết khác trong cuộc sống.

     Thứ ba, vay trả góp mua xe máy giúp người mua giảm đi đáng kể áp lực tài chính. Người mua không cần phải lo lắng về áp lực phải có một khoản tiền lớn thì mới được mua xe nữa, với việc mua trả góp xe máy, số tiền phải trả ban đầu và số tiền trả góp hàng tháng được chia nhỏ ra, giúp người mua dễ dàng lên kế hoạch chi tiêu một cách tốt nhất.

2.2 Nhược điểm

     Vì mua xe trả góp thực chất là bạn đang thế chấp chiếc xe đó để vay một khoản tiền cho đủ số tiền mua xe đó. Do vậy, hạn chế của việc mua xe trả góp này là:

     Một là, chiếc xe bạn mua sẽ phải trả giá cao hơn bởi trong đó ngoài tiền mua xe theo giá thỏa thuận với bên bán, bạn phải trả thêm một khoản tiền lãi cho số tiền bạn vay mua xe khi bạn còn thiếu.

     Hai là, khi bạn thế chấp xe để vay tiền mua xe, điều đó đồng nghĩa với việc bạn sẽ không được giữ giấy tờ gốc về xe, đặc biệt là giấy chứng nhận đăng ký xe là giấy tờ chứng minh quyền sở hữu của bạn với chiếc xe đó. Như vậy, bạn sẽ không được thực hiện các quyền của chủ sở hữu tài sản là mua bán, chuyển nhượng... muốn thực hiện được việc đó bạn phải trả hết tiền cho bên cho vay.

3. Tư vấn về đứng tên mua xe trả góp cho người khác

     Do thông tin bạn cung cấp chưa rõ ràng về việc khi bạn mua xe thì ai là người mua xe, bạn hay anh bạn? Đăng ký xe mang tên của bạn hay anh bạn? Và bạn hay anh bạn là người đứng tên trong hợp đồng vay tiền trả góp. Theo đó, chúng tôi tư vấn cho bạn trong các trường hợp sau đây:

3.1 Trường hợp 1: Bạn là người mua xe và là người đứng tên trong hợp đồng trả góp

 Theo quy định tại Điều 158 Bộ luật dân sự 2015 quy định về quyền sở hữu như sau:

     Trong trường hợp này, do bạn là người mua xe, nên bạn được đứng tên trên Giấy chứng nhận đăng ký xe. Do đó, bạn có quyền yêu cầu anh bạn trao trả chiếc xe đó lại cho bạn, nếu anh bạn không hợp tác bạn có thể trình báo lên cơ quan công an về hành vi chiếm giữ tài sản trái pháp luật để được can thiệp và xử lý.

     Đối với số tiền trả góp hàng tháng, vì bạn là người đứng tên trong hợp đồng vay, do đó bạn có nghĩa vụ phải trả đúng và đủ số tiền cho bên cho vay.

3.2 Trường hợp 2: Anh bạn là người mua xe còn bạn là người đứng tên trong hợp đồng vay 

     Trong trường hợp anh bạn là người mua xe, khi đó Giấy chứng nhận đăng ký xe sẽ được mang tên của anh bạn, và anh bạn được xác định là chủ sở hữu hợp pháp đối với chiếc xe đó và có toàn quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt chiếc xe đó mà không phải bạn.

     Đối với hợp đồng vay, do bạn là người đứng tên, nên tương tự như trường hợp 1, bạn cũng có nghĩa vụ phải trả số tiền vay đó cho bên cho vay.

     Tuy nhiên, đối với trường hợp này, để đảm bảo quyền lợi của bạn, vì bạn vừa phải trả tiền trả góp hàng tháng nhưng không được sử dụng chiếc xe đó, vì vậy bạn nên thu thập các căn cứ chứng minh số tiền đó anh bạn đang vay của bạn để mua xe. Khi đó, bạn có thể khởi kiện để yêu cầu anh bạn trả lại số tiền đã vay của bạn.

4. Những rủi ro khi đứng tên mua xe trả góp cho người khác

     Việc đứng tên mua xe trả góp cho người khác sẽ mang lại rất nhiều rủi ro cho người đó. Vậy những rủi ro đó là gì? Và cần làm gì để hạn chế các rủi ro đó.

4.1 Những rủi ro 

     Theo quy định của pháp luật hiện hành, việc đứng tên mua xe trả góp hộ người khác sẽ chứa đựng những rủi ro:

     Thứ nhất, xét về góc độ pháp lý, tuy bạn không phải là người mua xe, nhưng bạn là người đứng ra xác lập giao dịch vay tài sản với ngân hàng chứ không phải chủ xe. Một hợp đồng có hiệu lực khi đáp ứng các điều kiện có hiệu lực của giao dịch:

• Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
• Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
• Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

     Do đó, chỉ cần tại thời điểm bạn lập hợp đồng vay tài sản đáp ứng được các điều kiện trên thì hợp đồng vay tiền của bạn đã có hiệu lực pháp lý và phát sinh nghĩa vụ trả nợ đối với bạn. Lúc này, việc người thân của bạn trả nợ hàng tháng chỉ trên tinh thần được sự ủy quyền từ bạn, người này không phải là một bên có nghĩa vụ trong hợp đồng vay, chính vì vậy nếu người này không chi trả hàng tháng cho ngân hàng thì bạn phải chịu trách nhiệm về khoản nợ này. Nếu đặt ra trường hợp cả bạn và người nhờ bạn đều không có khả năng chi trả thì khoản vay của bạn sẽ được xếp vào nhóm nợ xấu, sau này nếu bạn muốn vay vốn ngân hàng thì đây là một trong những tiêu chí gây bất lợi cho bạn.

     Thứ hai, bạn không được sở hữu chiếc xe và giấy tờ xe không đứng tên bạn, khi bạn mua trả góp với tên mình thì chiếc xe này bạn sẽ phải thanh toán, sau khi mua xe chiếc xe sẽ được giao cho người thân của bạn sử dụng, bạn đang gánh 1 khoản nợ và không giữ bất cứ tài sản, giấy tờ gì trong tay, vì vậy rủi ro pháp lý với trường hợp của bạn là rất cao nếu người thân của bạn lại có hành vi làm hư hại tài sản hoặc đem tài sản đi cầm cố bất hợp pháp và không trả nợ.

4.2 Làm thế nào để hạn chế rủi ro

     Có rất nhiều lý do anh bạn không thể đứng tên vay được. Ví dụ: Đang có nợ xấu chưa trả được hoặc chưa được xóa tại ngân hàng, ngân hàng đã thẩm định và kết luận người này không có việc làm ổn định, không có khả năng chi trả, đang phải trả một khoản khác. Trong trường hợp này bạn không nên đứng ra vay giúp.

     Để hạn chế rủi ro, bạn nên lập hợp đồng vay mượn giữa bạn và người bạn đứng tên vay giúp, các điều khoản của hợp đồng vay bạn có thể dựa trên nội dung các điều khoản trong hợp đồng mua bán xe (về số tiền vay, lãi suất, thời hạn trả nợ, phạt chậm trả, phạt vi phạm hợp đồng...) để ràng buộc trách nhiệm pháp lý giữa bạn và người vay.

     Kết luận: Dựa trên thông tin cung cấp, nếu giấy tờ xe đứng tên bạn, bạn có quyền yêu cầu anh bạn trả lại chiếc xe, hoặc nhờ các cơ quan chức năng can thiệp để anh bạn trả lại xe. 

5. Tình huống tham khảo: Thủ tục mua xe máy trả góp

     Như đã trình bày ở trên, bản chất của việc mua xe trả góp là khi bạn muốn mua xe nhưng không dư dả về tài chính, thì bạn chỉ cần chuẩn bị trước một khoản tiền tương đương 20-30% giá trị của tài sản đó. Số tiền còn lại, bạn dùng chính chiếc xe bạn muốn mua để thế chấp và vay tiền. Khoản tiền vay sẽ được bên cho vay thanh toán trực tiếp cho bân bán xe. Số tiền này bạn sẽ không phải trả một lần cho bên cho vay, mà trả góp theo từng tháng. Mỗi tháng bạn phải trả một phần tiền nợ gốc và tiền lãi suất cho đến khi kết thúc thời hạn vay. Như vậy, khi đó bạn phải trả tiền cho bên cho vay tiền chứ không phải trả tiền cho bên bán xe.

     Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Hạnh Dung