Câu trả lời của Luật sư:

     Chào bạn, Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về cách tính mức đóng BHYT tự nguyện, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về cách tính mức đóng BHYT tự nguyện như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Luật Bảo hiểm y tế năm 2008
• Luật bảo hiểm y tế sửa đổi bổ sung năm 2014
• Tải Nghị định 146/2018/NĐ-CP hướng dẫn luật bảo hiểm y tế

1. BHYT tự nguyện là gì

     Khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm y tế 2008, sửa đổi bổ sung 2014 có quy định như sau:

     Như vậy theo định nghĩa trên, BHYT là chính sách do Nhà nước tổ chức, không vì mục đích lợi nhuận. Khi tham gia BHYT người dân không chỉ được chăm sóc về sức khỏe mà còn được san sẻ, giảm bớt những gánh nặng khi bị ốm đau, tai nạn.

     Tuy nhiên trong định nghĩa về BHYT nhiều người đặt ra thắc mắc về việc bắt buộc và nếu bắt buộc thì hình thức BHYT tự nguyện được hiểu như thế nào?

     Trên thực tế, BHYT bắt buộc chỉ áp dụng cho một số đối tượng nhất định chứ không phải tất cả. Hiện nay Nhà nước đang hướng đến việc phủ sóng BHYT đến toàn bộ người dân trong cả nước, nâng cao chất lượng đời sống và thể hiện tinh thần tương thân tương ái, san sẻ và giúp đỡ trong cộng đồng, cũng vận động người dân tham gia BHYT.

      Như vậy, có thể hiểu BHYT tự nguyện là loại BHYT dành cho những người không thuộc nhóm đối tượng tham gia BHYT bắt buộc, quyền lợi của người dân khi tham gia vào BHYT tự nguyện cũng được đảm bảo như người tham gia BHYT bắt buộc.

2. Đối tượng tham gia BHYT tự nguyện

     Theo quy định tại Điều 12 Luật Bảo hiểm y tế 2008 (sửa đổi bổ sung 2014) thì hiện nay có các đối tượng tham gia BHYT bao gồm:

• Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động đóng
• Nhóm do tổ chức bảo hiểm xã hội đóng
• Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng
• Nhóm được ngân sách Nhà nước hỗ trợ mức đóng
• Nhóm tham gia BHYT theo hộ gia đình

     Trong đó, những người thuộc bốn nhóm đầu tiên được xác định là những đối tượng bắt buộc tham gia BHYT. 

     Những trường hợp còn lại sẽ được xác định là tham gia BHYT tự nguyện theo hình thức hộ gia đình.

    Như vậy trong trường hợp này, vợ chồng bạn sẽ thuộc tham gia bảo hiểm y tế theo hình thức hộ gia đình.

3. Hồ sơ tham gia BHYT tự nguyện

     Theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế và các văn bản hướng dẫn thì hồ sơ tham gia BHYT tự nguyện bao gồm các giấy tờ sau:

• Tờ khai tham gia BHYT 
• Danh sách hộ gia đình tham gia BHYT
• Bản sao Sổ hộ khẩu;
• Bản chính hoặc bản chụp thẻ BHYT của các thành viên khác trong hộ khẩu đã có thẻ để xác định giảm trừ mức đóng.

     Sau khi chuẩn bị đầy đủ những giấy tờ trên, bạn chỉ cần nộp đến Ủy ban nhân dân xã phường nơi bạn đang sinh sống để đăng ký mua BHYT tự nguyện.

4. Cách tính mức đóng BHYT tự nguyện

     Điểm e khoản 1 Điều 7 Nghị định 146/2018/NĐ-CP có quy định như sau về mức đóng của các thành viên trong hộ gia đình:

     Như vậy, khác với mức đóng BHYT của các đối tượng khác, cách mức đóng BHYT tự nguyện của người tham gia theo hình thức hộ gia đình dựa trên mức lương cơ sở và mức giảm trừ của các thành viên, điều này góp phần tạo điều kiện để mọi người dân đều có thể tham gia BHYT.

     Theo đó, mức đóng BHYT theo hộ gia đình được tính như sau:

• Người thứ nhất đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở
• Người thứ hai đóng bằng 70% mức đóng của người thứ nhất
• Người thứ ba đóng bằng 60% mức đóng của người thứ nhất
• Người thứ tư đóng bằng 50% mức đóng của người thứ nhất
• Từ người thứ năm trở đi đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất.

     Như vậy trong trường hợp này, gia đình bạn có 4 người, trong đó 2 cháu đã tham gia BHYT ở trường nên khi muốn mua BHYT, vợ chồng bạn có thể tham gia theo hình thức hộ gia đình.

     Trước đó, mức lương cơ sơ của năm 2019 là 1.490.000 đồng/tháng và có kế hoạch sẽ tăng lên 1.600.000 đồng/tháng vào năm 2020. Tuy nhiên theo Nghị quyết 128/2020/QH14 của Quốc hội về dự toán ngân sách Nhà nước năm 2021 thì mức lương cơ sở trong năm 2020 và 2021 sẽ không tăng theo lộ trình trước đó mà vẫn giữ nguyên, quyết định này được đưa ra với mục đích tập trung nguồn lực phòng chống dịch Covid-19. Do đó mức lương cơ sở của năm 2021 vẫn sẽ là 1.490.000 đồng/tháng.

     Như vậy, cách tính mức đóng BHYT tự nguyện 2021 của bạn và chồng được xác định như sau:

          - Mức đóng của bạn = 4,5% x 1490000 x 12 = 804.600 đồng/năm

          - Mức đóng của chồng bạn = 70% x 804600 = 563.220 đồng/năm

Trả lời:

     Khoản 2 Điều 13 Luật Bảo hiểm y tế 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014) có quy định như sau: "Trường hợp một người đồng thời thuộc nhiều đối tượng tham gia bảo hiểm y tế khác nhau quy định tại Điều 12 của Luật này thì đóng bảo hiểm y tế theo đối tượng đầu tiên mà người đó được xác định theo thứ tự của các đối tượng quy định tại Điều 12 của Luật này."

     Trước đó bạn tham gia BHYT tự nguyện theo hình thức hộ gia đình nhưng hiện tại khi đi làm ở công ty bạn tham gia BHYT theo nhóm đối tượng do người lao động và người sử dụng lao động đóng. Xét theo danh sách nhóm đối tượng được quy định tại Điều 12 Luật Bảo hiểm y tế 2008 (sửa đổi bổ sung năm 2014) thì trong trường hợp này bạn sẽ đóng BHYT theo mức đóng của nhóm đối tượng do người lao động và người sử dụng đóng.

Trả lời:

     Điều 5 Nghị định 146/2018/NĐ-CP có quy định như sau:

     Theo quy định của khoản 2 thì trong trường hợp người lao động tự do và không thuộc các đối tượng tham gia BHYT bắt buộc thì có thể tham gia BHYT tự nguyện theo hình thức hộ gia đình. BHYT theo hộ gia đình không đồng nghĩa với việc người lao động bắt buộc phải tham gia ở nơi có sổ hộ khẩu, trong trường hợp này bạn hoàn toàn có thể tham gia BHYT tại nơi mình đang có sổ tạm trú.

     Khi đó, bạn chỉ cần chuẩn bị hồ sơ và nộp đến Ủy ban nhân dân cấp xã/phường là có thể đăng ký mua BHYT tự nguyện. Hồ sơ để mua BHYT tự nguyện gồm các giấy tờ sau:

• Tờ khai tham gia BHYT 
• Danh sách hộ gia đình tham gia BHYT
• Bản sao Sổ hộ khẩu;
• Bản chính hoặc bản chụp thẻ BHYT của các thành viên khác trong hộ khẩu đã có thẻ để xác định giảm trừ mức đóng.

      Theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014) thì tuy mức đóng của các thành viên trong hộ gia đình có khác nhau nhưng mức hưởng không vì thế mà bị giảm trừ, những người tham gia BHYT theo hộ gia đình đều có mức hưởng giống nhau. Trong trường hợp khám chữa bệnh đúng tuyến mức hưởng của người tham gia BHYT tự nguyện như sau:

• 100% chi phí khám chữa bệnh đối với trường hợp chi phí cho một lần khám chữa bệnh thấp hơn mức do Chính phủ quy định và khám chữa bệnh tại tuyến xã;
• 100% chi phí khám bệnh, chữa bệnh đối với trường hợp chi phí cho một lần khám bệnh, chữa bệnh thấp hơn 15% mức lương cơ sở ( thấp hơn 223.500 đồng/lần);
• 100% chi phí khám bệnh, chữa bệnh khi người bệnh có thời gian tham gia bảo hiểm y tế 05 năm liên tục trở lên và có số tiền cùng chi trả chi phí khám bệnh, chữa bệnh trong năm lớn hơn 06 tháng lương cơ sở (lớn hơn 8.940.000 đồng), trừ trường hợp tự đi khám bệnh, chữa bệnh không đúng tuyến;
• 80% chi phí khám chữa bệnh đối với những trường hợp khác.

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./. 

Chuyên viên: Hải Quỳnh