Phân biệt phá sản giải thể

• Luật Doanh nghiệp 2014

1. Khái niệm phá sản giải thể

1.1. Khái niệm về phá sản

     Hiện tượng phá sản ra đời từ rất sớm, lịch sử phá sản của thế giới ghi nhận rằng Italia là nước ghi nhận đạo luật phá sản đầu tiên trên thế giới. Đến thời kì Trung cổ, các quốc gia Châu âu cũng ban hành đạo luật phá sản. Ở Việt Nam, thuật ngữ này được biết đến từ thời kì Pháp thuộc do người Pháp mang sang Việt Nam cùng với quá trình thực dân hoá.Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, thuật ngữ này đường như không được biết đến. Pháp luật phá sản và thuật ngữ phá sản chỉ thực sự được sử dụng trở lại kể từ khi có sự chuyển đổi cơ chế kinh tế sang cơ chế thị trường theo đó hiện tượng phá sản dưới tác động- của cạnh tranh trở thành hiện tượng bình thường và tất yếu.

     Trong nền kinh tế tự cung tự cấp, con người làm ra sản phẩm để tự phục vụ, tự đáp ứng cho nhu cầu của mình nên hoạt động thương mại chưa tồn tại và do đó chưa có hiện tượng phả sản. Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung Việt Nam, các doanh nghiệp quốc doanh được Nhà nước thành lập và tài sản thuộc sở hữu nhà nước. Các nghiệp này không có quyền chủ động trong hoạt động kinh doanh, mọi hoạt động trong quá trình kinh doanh từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm đều theo kế hoạch của Nhà nước và cũng không có sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp. Lúc bấy giờ, doanh nghiệp kinh doanh có thể nộp vào ngân sách nhà nước, ngược lại nếu thua lỗ thi được Nhà nước bù lỗ. Các doanh nghiệp, hợp tác xã trong thời này hoạt động không hiệu quả, dưới dạng lãi giả lỗ thật, nợ chồng chất, Nhà nước luôn phải giúp đỡ các doanh nghiệp bằng cách khoanh nợ, xoá nợ hoặc sử dụng các giải pháp mang tính chất hành chính như sáp nhập, giải thể để chấm dứt hoạt động của các doanh nghiệp quốc doanh, hợp tác xã trên.

     Trên thực tế, doanh nghiệp quốc doanh hay hợp tác xã trong nền kinh tế bao cấp thường không thể bị mất khả năng thanh toán và hiện tượng phá sản cũng không xảy ra. Tuy nhiên trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh phá sản là một yếu tố khách quan mà các doanh nghiệp tư nhân phải đối mặt.

     Trên phương diện pháp lí, theo quy định tại Khoản 2, Điều 4 luật phá sản: "Phá sản là tình trạng của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán và bị Tòa án nhân dân ra quyết định tuyên bố phá sản." Ta có thể hiểu doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán là việc doanh nghiệp, hợp tác xã không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán.

2.2. Khái niệm về giải thể

     Theo từ điển Việt Nam học, thuật ngữ "giải thể" được giải thích là việc không còn hoặc làm cho không còn tồn tại như một tổ chức, các thành phần, thành viên phân tán đi. Theo cách hiểu này, giải thể là chấm dứt sự tồn tại của một tổ chức, giải thể trước hết là việc doanh nghiệp tiến hành các hoạt động chính như là thanh lí tài sản, thanh lí nợ tiến tới chấm dứt quyền và nghĩa vụ tài sản để doanh nghiệp rút khỏi thị trường 

     Hiện nay giải thể doanh nghiệp là một trong những thủ tục quy định tại Luật Doanh nghiệp để doanh nghiệp thực hiện việc rút lui khỏi thị trường. Việc giải thể doanh nghiệp không chỉ làm phát sinh quan hệ giữa các thành viên trong nội bộ doanh nghiệp mà còn là quan hệ giữa doanh nghiệp với các chủ thể khác, bao gồm bạn hàng, đối tác, người lao động trong doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước. Đây là những quan hệ liên quan đến tài sản và liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước. Hoạt động giải thể chỉ được coi là hoàn thành nếu doanh nghiệp đã xử lý xong mối quan hệ với tất cả các chủ thể nói trên. Vì vậy, việc giải thể doanh nghiệp phải tuân theo những thủ tục nhất định. 

     Như vậy có thể hiểu giải thể doanh nghiệp là quá trình chấm dứt sự tồn tại của một doanh nghiệp trong điều kiện doanh nghiệp vẫn còn khả năng thể thanh toán hoặc đảm bảo các nghĩa vụ thanh toán tài sản của doanh nghiệp; do không đáp ứng đủ điều kiện thành viên tối thiểu theo quy định hoặc do bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Đây là cách doanh nghiệp có thể rút khỏi thị trường một cách hợp pháp. 

3. Phân biệt phá sản giải thể

     Nếu chỉ xem xét về mặt hiện tượng thì phả sản và giải thể doanh nghiệp không có gì khác nhau, bởi cả hai thủ tục này đều dẫn đến việc chấm sự tồn tại của doanh nghiệp và phân chia tài sản lại cho các chủ nợ, giải quyết quyền lợi cho người làm công. Tuy nhiên, để phân biệt phá sản giải thể cần dựa trên nhiều tiêu chí để nhận thấy sự khác nhau về bản chất 

• Thứ nhất, Lí do giải thể rộng hơn nhiều so với lí do phá sản.

     Phân biệt phá sản giải thể trước tiên cần dự trên lí do hình thành. Theo quy định của pháp luật hiện hành về giải thể, khi rơi vào những trường hợp pháp luật quy định đối với loại hình doanh nghiệp đó có thể tự giải thể hoặc bị giải thể. Các trường hợp giải thể đối với mỗi một loại doanh nghiệp được pháp luật quy định không giống nhau mà tuỳ thuộc vào vị trí, vai trò cũng như ảnh hưởng của doanh nghiệp trong nền kinh tế. Tuy nhiên, có thể khái quát lại rằng doanh nghiệp có thể tự chấm đứt hoạt động của mình hoặc bị bắt buộc thể khi: Mục tiêu đề ra không thể đạt được hoặc đã hoàn thành xong mục tiêu đó; bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Trong khi đó, việc phá sản chỉ có thể do một nguyên nhân duy nhất gây ra, là mất khả năng thanh toán nợ đến hạn khi có yêu cầu.