Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009.

     1. Nội dung điều luật

     Chỉ được coi là tình tiết tăng nặng nếu như đó là các tình tiết được quy định tại điều 48 của bộ luật hình sự.

     Và lưu ý rằng: chỉ các tình tiết tăng nặng không được điều luật về loại tội đó quy định là tình tiết định tội hoặc định khung hình phạt mới có thể được coi là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với loại tội đó.

     Nội dung chi tiết như sau:

     “Điều 48. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự

     1. Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:

     a) Phạm tội có tổ chức;

     b) Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;

     c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;

     d) Phạm tội có tính chất côn đồ;

     đ) Phạm tội vì động cơ đê hèn;

     e) Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;

     g) Phạm tội nhiều lần, tái phạm, tái phạm nguy hiểm;

     h) Phạm tội đối với trẻ em, phụ nữ có thai, người già, người ở trong tình trạng không thể tự vệ được hoặc đối với người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;

     i) Xâm phạm tài sản của Nhà nước;

     k) Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng;

     l) Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;

     m) Dùng thủ đoạn xảo quyệt, tàn ác phạm tội hoặc thủ đoạn, phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;

     n) Xúi giục người chưa thành niên phạm tội;

     o) Có hành động xảo quyệt, hung hãn nhằm trốn tránh, che giấu tội phạm.

     2. Những tình tiết đã là yếu tố định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.” [caption id="attachment_31333" align="aligncenter" width="180"] Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự[/caption]

     2. Phân tích

     Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm cũng được phân thành các nhóm khác nhau nhằm dễ dàng nhận dạng; tuy nhiên không giống như các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm được phân chia thành 3 nhóm rõ ràng, các tình tiết của tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự được dựa trên tiêu chí phân chia bao quát nhất là các tình tiết làm tăng lên đáng kể mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; và chỉ có một tình tiết được phân chia ở nhóm các tình tiết phản ánh khả năng giáo dục, cải tạo của người phạm tội. Cụ thể như sau:

     Nhóm 1: Các tình tiết làm tăng lên đáng kể mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội

     Thứ nhất, tình tiết phản ánh đối tượng bị xâm hại là đối tượng đặc biệt (cần được bảo vệ đặc biệt)

• Phạm tội đối với trẻ em, phụ nữ có thai, người già, người ở trong tình trạng không thể tự vệ được hoặc đối với người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác: đây là trường hợp phạm tội đối với những người không có khả năng tự vệ hoặc có khả năng tự vệ hạn chế và đòi hỏi được chính người phạm tội hoặc những người khác bảo vệ trước sự xâm hại. Người phạm tội này đã xâm hại đến chính sách bảo vệ bà mẹ, trẻ em hoặc xâm phạm nghiêm trọng đến đạo đức xã hội và nguyên tắc nhân đạo trong xã hội. Do vậy, người phạm tội này có mức độ nguy hiểm cao hơn so với những đối tượng phạm tội bình thường khác.
• Xâm phạm tài sản của Nhà nước: Đây là điểm mới trong bộ luật hình sự do có sự thay đổi về kỹ thuật lập pháp trong quy định về các tội xâm phạm sở hữu. Để thể hiện thái độ bảo vệ đặc biệt đối với tài sản thuộc sở hữu Nhà nước do vị trí, vai trò quan trọng của hình thức sở hữu này trong nền kinh tế quốc dân mà bộ luật hình sự quy định đây là một trong số những tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

     Thứ hai, tình tiết phản ánh tính chất của hành vi phạm tội: Đây là nhóm tình tiết phản ánh hành vi phạm tội có tính chất nghiêm trọng hơn so với hành vi phạm tội thông thường trong trường hợp bình thường. Nhóm này gồm:

• Phạm tội có tổ chức;
• Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp: Đây là tình tiết tăng nặng mới trong bộ luật hình sự để chỉ trường hợp liên tiếp phạm tội và việc phạm tội trở thành nguồn thu nhập chính.
• Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội (lợi dụng vị trí, chức vụ của mình đang có để thực hiện hành vi phạm tội)
• Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội: Hành vi phạm tội này có tính chất nghiêm trọng hơn so với trường hợp phạm tội thông thường vì nó không chỉ cản trở sự khắc phục khó khăn mà nó còn làm tăng thêm những khó khăn đang có của xã hội.
• Dùng thủ đoạn xảo quyệt, tàn ác phạm tội hoặc thủ đoạn, phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người.
• Phạm tội có tính chất côn đồ: hành vi và các tình tiết khách quan của trường hợp phạm tội này thể hiện sự hung hãn, coi thường người khác, coi thường pháp luật của người phạm tội.

     Thứ ba, tình tiết phản ánh mức độ hậu quả

• Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng: hậu quả của mỗi loại tội phạm xảy ra trên thực tế có thể phân thành 3 mức khác nhau là nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Việc xác định hậu quả ở mức độ nào do tòa án tự đánh giá hoặc đánh giá theo hướng dẫn. Phạm tội gây hậu quả từ nghiêm trọng trở lên bị tăng nặng trách nhiệm hình sự ở mức độ tương xứng với mức độ nghiêm trọng của hậu quả.

     Thứ tư, tình tiết phản ánh mức độ lỗi

• Phạm tội vì động cơ đê hèn: trường hợp này việc thực hiện tội phạm bị thúc đẩy bởi động cơ đê tiện, thấp hèn. Hành vi phạm tội trong trường hợp này thường là những biểu hiện của sự bội bạc, phản trắc, hèn nhát, ích kỷ,…Lỗi của người phạm tội trong trường hợp này có mức độ nghiêm trọng hơn trong trường hợp bình thường.
• Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng: đây là biểu hiện của ý chí quyết tâm thực hiện tội phạm thông qua việc nỗ lực, cố gắng khắc phục mọi khó khăn, trở ngại để thực hiện bằng được tội phạm. Do đó, đây là một tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự do mức độ lỗi trong trường hợp này cao hơn so với bình thường.

     Thứ năm, tình tiết phản ánh đặc điểm về nhân thân người phạm tội ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.

     Phạm tội nhiều lần là trường hợp thực hiện tội phạm mà trước đó người phạm tội đã phạm tội này ít nhất là một lần và chưa bị xét xử. Hành vi phạm tội trong trường hợp này là sự lặp lại tội phạm trước đó nên có mức độ nguy hiểm cao hơn trường hợp bình thường.

     Tái phạm và tái phạm nguy hiểm là trường hợp phạm tội khi đã bị kết án và chưa được xóa án tích về tội phạm nhất định. Chi tiết về tái phạm và tái phạm nguy hiểm được quy định tại điều 49 của bộ luật hình sự như sau:

     “Điều 49. Tái phạm, tái phạm nguy hiểm

     1. Tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý.

     2. Những trường hợp sau đây được coi là tái phạm nguy hiểm:

     a) Đã bị kết án về tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý;

     b) Đã tái phạm, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý.”

     Nhóm 2: Các tình tiết phản ánh khả năng giáo dục, cải tạo của người phạm tội

     Tình tiết phản ánh nhóm này là: Có hành động xảo quyệt, hung hãn nhằm trốn tránh, che giấu tội phạm: trường hợp này sau khi phạm tội, người phạm tội đã có những hành vi gian dối, quỷ quyệt hoặc hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực đối với người khác nhằm trốn tránh, che giấu tội phạm.

     Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

     Căn cứ quyết định hình phạt

     Thẩm quyền khởi tố vụ án Hình sự của Cơ quan điều tra

     Khởi tố vụ án hình sự

     Khởi tố bị can theo pháp luật tố tụng hình sự

     Căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự theo quy định của pháp luật

     Trên đây là tư vấn pháp luật của chúng tôi về Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo quy định của bộ luật hình sự. Nếu còn bất cứ vướng mắc nào, bạn vui lòng liên hệ tới Tổng đài tư vấn luật hình sự miễn phí 24/7 : 19006500 để gặp trực tiếp luật sư tư vấn và  để  yêu cầu  cung cấp dịch vụ. Hoặc Gửi nội dung tư vấn qua email: lienhe@luattoanquoc.com. Chúng tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của bạn.Chúng tôi luôn mong nhận được ý kiến đóng góp của mọi người để chúng tôi ngày càng trở lên chuyên nghiệp hơn.

      Xin chân thành cảm ơn sự đồng hành của mọi người.

      Trân trọng ./.

     Liên kết ngoài tham khảo:

• Tư vấn pháp luật hình sự 24/7: 1900.6178
• Thủ tục kháng cáo 
• Thủ tục kháng nghị
• Thủ tục xét xử sơ thẩm
• Thủ tục xét xử phúc thẩm
• Luật sư  bào chữa vụ án hình sự
• Luật sư tư vấn luật hình sự