GIAO DỊCH DÂN SỰ VÔ HIỆU DO KHÔNG TUÂN THỦ VỀ HÌNH THỨC

Kiến thức của bạn:

            Giao dịch dân sự vô hiệu do không tuân thủ về hình thức và hậu quả pháp lý

Kiến thức của luật sư:

Cơ sở pháp lý:

• Bộ luật dân sự 2015

Nội dung tư vấn về giao dịch dân sự vô hiệu do không tuân thủ về hình thức

1. Khái niệm về giao dịch dân sự vô hiệu      Pháp luật dân sự quy định tại điều 117 về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự như sau:  “1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây: a) Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập; b) Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện; c) Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội. 2. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.”

     Điều 122 BLDS 2015 quy đinh:

“ Giao dịch dân sự không có một trong các điều kiện được quy định tại điều 117 của bộ luật này thì vô hiệu, trừ trường hợp bộ luật này có quy định khác”

     Như vậy thông thường khi một giao dịch dân sự mà không đáp ứng được một trong số các điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự được quy định tại điều 117- một trong số đó là hình thức của giao dịch- thì giao dịch đó bị vô hiệu nếu pháp luật không có quy định khác. [caption id="attachment_106059" align="aligncenter" width="401"] Giao dịch dân sự bị vô hiệu do không tuân thủ về hình thức[/caption]

2. Hình thức của giao dịch dân sự và hậu quả pháp lý nếu giao dịch dân sự không tuân thủ về hình thức

2.1. Hình thức của giao dịch dân sự

 Điều 119 BLDS 2015 quy định về hình thức giao dịch dân sự như sau:

“ 1. Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.

Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản.

 2.Trường hợp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng ký thì phải tuân theo quy định đó.”

     Pháp luật dân sự cho phép giao dịch dân sự được thể hiện dưới nhiều dạng khác nhau như văn bản, lời nói, hành vi,…tuy nhiên trong một số trường hợp cụ thể thì bắt buộc giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản và có công chứng, chứng thực, đăng ký. Trong trường hợp pháp luật bắt buộc phải tuân theo về hình thức nhưng giao dịch dân sự đã xác lập mà vi phạm điều này thì sẽ dẫn đến nguy cơ giao dịch vô hiệu

2.2. Hậu quả pháp lý nếu giao dịch dân sự không tuân thủ về hình thức

Theo quy định tại điều 122 Bộ luật Dân sự 2015, nếu giao dịch dân sự không đáp ứng được các điều kiện về hình thức thì sẽ bị coi là giao dịch dân sự vô hiệu. Bộ luật Dân sự quy định về hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự trong trường hợp bị coi là vô hiệu tại điều 131 như sau:   

“1. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.

2. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.

3. Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.

4. Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.

5. Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định.”

Tuy nhiên, giao dịch dân sự chỉ bị coi là vô hiệu trong trường hợp có yêu cầu của một hoặc các bên và được tòa án giải quyết bằng một bản án đã có hiệu lực. Thời hiệu để yêu cầu tòa án tuyên một giao dịch dân sự vô hiệu là 02 năm (điều 132 Bộ luật Dân sự 2015).

2.3. Các trường hợp giao dịch dân sự có vi phạm về hình thức nhưng vẫn có thể có hiệu lực

     Điều 129 BLDS 2015 quy định 2 trường hợp như sau:

“ Giao dịch dân sự vi phạm quy định điều kiện có hiệu lực về hình thức thì vô hiệu, trừ trường hợp sau đây:

1. Giao dịch dân sự đã được xác lập theo quy định phải bằng văn bản nhưng văn bản không đúng quy định của luật mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó.

2. Giao dịch dân sự đã được xác lập bằng văn bản nhưng vi phạm quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. Trong trường hợp này, các bên không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực.”

     Hai trường hợp pháp luật quy định đó là hình thức văn bản không đúng với quy định của pháp luật và vi phạm quy định bắt buộc phải công chứng, chứng thực.

     Điều kiện để văn bản không tuân thủ hình thức được Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực là một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch.

     Như vậy dù giao dịch dân sự vi phạm về hình thức nhưng trong một số trường hợp nhằm tạo sự thuận lợi, đảm bảo lợi ích cho các bên thì Toàn án vẫn có thể công nhận hiệu lực của những giao dịch đó nếu đáp ứng được các điều kiện nêu trên.

     Ngoài ra bạn có thể tham khảo thêm bài viết:

• Các trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu trong Bộ luật dân sự 2015
• Giao dịch dân sự của người từ đủ mười lăm tuổi đến dưới mười tám tuổi